Həbsxana . Qənimət Əlisaoğlu

Чтение книги онлайн.

      Daş ürəkli rəislərin, Allahın havasını belə pulla satan «nazor»ların gözlərinə pərdə, qulaqlarına tıxac, vicdanlarına örtük beş manat. 12 insanın həyatı bircə sən qədər də deyilmiş bu «nazor»un gözündə.

      Əslində də elədir; Bayılda yatanların hamısı bilir ki, burada ölən, yaxud öldürülən məhbus üçün cəmi 72 qəpik xərc çəkilir. Burada insanı insan saymırlar, hər kamerada neçə baş məhbusun yatdığını sayırlar. Növbə dəyişəndə də «nazor» içəri girib baş hesabı sayır, baş hesabı da təhvil verir.

      Bütün bu dəhşətli üzüntülər, bu göz-görəsi alçaqlıqlar, tükənməyən qəddarlıqlar, göz qabağındaca ölümlə çarpışan məhbusun fiziki əzabları səndə tədricən heyvani hiss aşılayır. Aylar ötdükcə bu heyvani hiss sənin qəlbində insanlara qarşı mərhəmət duyğusunu sıxışdırıb çıxarır, özgəsinin də, özünün də əzablarına qarşı səni biganələşdirir. Göz önündə ölənlər, artıq, sənə insan ölümü təsiri bağışlamır; dünənki kamera yoldaşın bu gün adi daşdan, inventardan fərqlənmir. Və zaman, ətraf mühit, zindan atmosferi get-gedə səni elə vəhşiləşdirir ki, üçcə aydan sonra ev də, körpələr də qismən yaddan çıxır. Xarici aləmlə məhbus dünyası arasında qatı bir duman yaranır, bu dumandan əks tərəfi görmək üçün yaddaşmı tarıma çəkməli, gözlərini bir nöqtəyə zilləyərək xəyalən görməli, xəyalən danışmalısan. Qoz qabığına girmiş qurddan fərqli olmadığını başa düşdüyün üçün bütün dünyaya, varlığa və yoxluğa, ümumən bəşəriyyətə nifrət yaranır səndə. Hər gün «buraxacaqlar səni» kəlməsini eşidə-eşidə, «aminist olacaq» deyə-deyə boş vədlərdən qurduğun illüziyanı, yavaş-yavaş öz əllərinlə dağıdırsan; daxili aləmini indiyə kimi öz içində gizlənən naməlum bir vəhşiyə təhvil verirsən.

      Heç şübhəsiz ki, hər fərdin daxilində nəhəng bir div yatır. O divin oyanması, oyanıb bizi özünə tabe etməsi üçün əlverişli mühit gərəkdir. Türmə həmin vəhşinin, həmin divin oyanması üçün bəlkə də yeganə münasib yer sayılmalıdır.

      Qadın ilk dəfə ərini dəyişəndə necə mənəvi əzab çəkirsə çəksin, bircə yol baş verən dəyişkənlik ona bu yolda geniş qapı açır.

      İkinci, üçüncü dəyişkənliklə yüzüncü dəyişkənliyin daha heç bir fərqi olmur; sonrakı xəyanətlər daha ona heç bir mənəvi əzab vermir.

      Daxili inamı qırılmış məhbusun da öz varlığını vəhşiyə bağışlaması özlüyündə mənəvi yoxsulluq gətirmir. Bu sosial bəla məhbusu diri-diri ovunun gözünü didən qartala, «hannibalizm» tərəfdarına, əsl sadistə çevirir. Əlində iynə öz qoluna, yaxud «bratan»ın qoluna, sinəsinə, kürəyimə, ayağına və yumşaq yerinə «nakolka»44 vuran məhbus başqasına verdiyi bu əzabdan zövq alır. Əzab çəkən özü də, heç olmasa, iynələndiyi müddət ərzində xarici aləmdən ayrıldığına görə bu fiziki əzabdan iynələnərək ləzzət alır. Çoxları çöldə törətdiyi cinayət və qəbahətin əvəzini bu yolla özündən, öz bədənindən çıxarır (cismani cəza mənəvi cəzadan öncə yaranıb). İynələrin yerindən çıxan qan onlarda və digər kamera yoldaşlarında ikrah hissi doğurmur, əksinə, onları insan qanına hərisliyə çağırır. Bu iblis çağırışı, bu iblis səsi çoxlarının beyninə əbədi həkk olunur. Dünən xırda bir səhvə görə bura düşən məsum bir gənc bu gün qan axıtmaqdan ləzzət alır, dili ilə bu qanı yalayır, onun qoxusundan, dadından nəşələnir. Kamerada nə qədər kəsif qoxu olursa olsun, bu bir iynə deşiyindən çıxan qanın iyi hökmən hiss olunur, məhbusa qəribə bir həlimlik gətirir. Və onda heç təəccüblənmirsən ki, nə səbəbə köpək balığı qan iyini neçə kilometr uzaqdan hiss edə bilir!

      Prokuror, müstəntiq, hətta, büt kimi təmiz olsa belə, sən ona da qan hərisi, qana susamış iblis kimi baxırsan.

      Bunları duyduqca da köpəkləşdiyini, yırtıcılaşdığını hiss edirsən. Bu qan iyi səni daha çox qana, qan təşnəsinə, qan ümmanına səsləyir…

      Kimin sifətinə baxırsan, qan izi görürsən.

      Kimin gözlərinə baxırsan, qan axtarırsan.

      İnsanı ətsiz, sümüksüz bir test qan kimi görürsən…

      Və üzmək istəyirsən bu nəhayətsiz qan leşkərində…

      Budur istintaq izolyatorunun məhbusa bəxş etdiyi mənəviyyat.

      Budur «nazor» biganəliyinin, rəis karlığının, «oper» korluğunun nəticəsi.

      Budur «cəmiyyətdən müvəqqəti təcrid etmə»nin nailiyyətləri.

      Sabah baş kəsib, qəssab kimi insan şaqqalayacaq sadisti bu gün özümüz formalaşdırırıq.

      Əhsən belə cəmiyyətə!

      Əhsən belə qanuna, belə hakimiyyətə!…

      Kameraya verilən çörəyə çörək deməyə adamın dili gəlmir, «burjuy»lar adi «zek»lərdən fərqlənərək ağ çörək alıb yeyə bilirlər ki, bu da digər məhbuslarda onlara qarşı nifrət hissi doğurur. Burası da var ki, qəbul olunmuş qaydaya görə, hər «daçka»45 alanda (yəni evdən yemək gələndə) «burjuy» ас kameralara «qrev» göndərməlidir. «Qrev» maddi yardımdır və bu termin, Rusiya türmələrində «podoqrev»46 kimi qəbul olunub. Onun az-çoxluğunun elə bir təfavütü yoxdur. Təki olsun. Özlüyündə bu iş xeyirxahlığa oxşasa da, əslində rüşvətdir. Çünki «qrev» almayan «stroqaç» başını «kormuşka»dan çıxarıb qışqıracaq:

      – «Burjuy»i, müsulmani, acgöz haramzadalar, «krısa»lar!

      «Burjuy» da bu təhqiri eşitməmək üçün rüşvət verməyi üstün tutur.

      Hər «nazor» növbəyə gələndə qoynunda-qoltuğunda bir, ya iki çörək, bir neçə qutu çay gətirir. Fotoqraf və əl izi götürən də beləcə gətirdiklərini birə beş qiymətə «burjuy»lara xidmət eləyirlər.

      1985-ci ildə 1-ci korpusun ikinci mərtəbəsində 38, 39, 45 «burjuy», 41 və 44 isə «yarım burjuy» kameraları idi, 1985-ci ilin sonuna yaxın 45 və 41 №-li kameralar rəqabətə dözə bilməyib markalarını əldən verdilər.

      Əsasən 38-ci, 39-cu və 41-ci kameralar ağ çörəklə təmin olunur, Hind çayı, «Rus arağı» içir, «kormuşka» larını, hətta, bəzən qapılarını neçə saat açıq saxlayırdılar. Daxili qaydalar buna icazə vermir – pul isə qaydaları istənilən məcraya yönəldə bilir.

      44-cü kamera «stroqaç»ların47 idi. «Stroqaç» – ağır cinayət üstündə ikinci və üçüncü dəfə tutulanlara deyirlər. Müvəqqəti saxlama kameralarına hərdən «tranzit»lər, yəni Bayılda bir neçə gün saxlanılıb СКАЧАТЬ