Xudafərin körpüsü. Фарман Керимзаде

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ elə bil, araba cırıldayırdı. Əynindəki zireh geyim sürtülür, dəmir səsi çıxırdı. Deyəsən, bunu özü də hiss elədi. Əl çaldı, xidmətçilər hazır oldu.

      – Çağırın bura bütün üləmaları, saray əyanlarını.

      Bir azdan onlar çadırda, döşəkcələrin üstündə bardaş qurub oturmuşdular. Amma Sultan getmişdi. Bir azdan o da çadırın arxasındakı yoldan-qapıdan girdi. Hamı ayağa qalxdı. Sultan qırmızı qumaşdan yaxalığı, qollarının ağzı, ətəkləri işləməli bahalı əbasını geyinmişdi. Daha onun bədəni dəmir səsi vermirdi.

      Sara xatun yanındakı Şeyx Heydərə baxıb gülümsədi. Bu o demək idi ki, artıq zirehli döyüş paltarını soyundurmuşuq. Bu, böyük irəliləyişdi.

      Əbu Səid əli ilə işarə verib oturanlara Şeyx Heydəri göstərdi. O, ayağa qalxdı.

      – Şeyx Heydər Ərdəbildə ziyarət elədiyimiz Dar-ül-irşad türbəsinin şeyxidir. Özü də Şeyx Səfiyyəddinin nəvələrindəndir. Hamınız bilirsiniz ki, ulu babam, Əmir Teymur o türbədə namaz qılar, oruc tutardı. Özü də nəzir kimi o türbəyə on kənd bağışlayıb.

      – Rəhmətlik anasının pulu ilə, – deyə Şeyx Heydər düzəliş verdi.

      – Bunun fərqi varmı?

      – Var. Əmir Teymur, özü anasına məxsus olan pulla o kəndləri alıb ki, həmən pul halaldır.

      Oturanlar heyrətlə ona baxır, ağsaqqallı üləmalar onu sanki gözləri ilə yemək istəyirdilər.

      – Ya Şeyx, bayaq dediyim əhvalatı danış. Sizin kitablarda o daha səhih olar.

      Heydər söhbətə başladı.

      – Əmir Teymur Dar-ül-irşadı dağıtmaq üçün bəzi üləmaların fitvası ilə Ərdəbilə gəlmişdi. Çünki mənim ulu babamın əqidəsi, təriqəti və məzhəbi onların xoşuna gəlmirdi. Amma Əmir Teymur, Allah onun ruhunu şad eləsin, Dar-ül-irşada gələndə ürəyində üç niyyət tutmuşdu. Birinci niyyəti bu idi ki, Şeyx Əli məni qarşılamağa çıxmamalıdır. Məlumdur ki, Şərqin hökmdarını qarşılamamaq mümkün olmayan işdi. İkinci niyyəti o idi ki, əmirə burada dağ keçisinin südündən aş bişirib verməlidilər. Nə üçün plov yox, südlü aş?! Üçüncü niyyəti də bundan ibarət idi ki, Şeyx Əliyə bir cam şərbətin içində zəhər verilməlidir. Ölməsə, Əmir Teymur bu türbəyə biyət eləyəcək, onu dağıtdırmayacaqdı.

      Ziyarətgahın qapısında, Əmir Teymuru qarşılayanların arasında Şeyx Əlini görmür.

      – Hanı Şeyx Əli?

      – Ziyarətlə məşğuldur, deyirlər.

      Birinci niyyəti baş tutur. Xoca Əli gəlir, böyük hökmdarı türbənin hücrələrini gəzdirir, pəncərədən təpədəki dağ keçiləri görünürmüş. O, pişxidmətlərə deyir:

      – O keçiləri sağın, südündən Əmir Teymura südlü aş bişirin.

      Məlumdur ki, müqəddəsləri ziyarət eləyənlər ağ libas geyirlər. Xoca Əli də, Dar-ül-irşaddakı bütün şeyxlər də ağ, kəfən rəngli xirqə geyirdilər. Əmir Teymur əmr edir ki, Xocaya şərbət gətirsinlər.

      Şərbəti gətirirlər, şeyx başını qaldırıb göylərə baxır, ürəyində nəsə oxuyub zəhər qarışıq şərbəti içir. Bundan sonra hücrədə gəşt gedir. O qədər gedir ki, əynindəki ağ xirqə yamyaşıl olur. Deyir:

      – Əmir Teymur, şərbətdəki zəhər də Allahın köməyi ilə tərlə gəlib çıxdı. İndi keçək imam övladını ziyarət eləyək.

      – Bərəkallah! – deyən səslər eşidildi. Belə ocaqdan da belə şeyx çıxar.

      Elə bil sultan Əbu Səid ayıldı.

      – Ya şeyx, sən niyə Uzun Həsənin elçisi kimi gəlmisən?

      – Deyəcəm. Əmir Teymur Anadoluya, İldırım Bəyazidin üstünə gedəndə xeyir-duanı da mənim babalarım vermişdi. Onun silahı qalib gəldi. İndi bizim ocağımız Uzun Həsənin tərəfindədir. Uzun Həsən mənim dayımdır.

      Əbu Səid bu sözlərdən sonra çıxılmaz vəziyyətdə qaldı. Onu bu vəziyyətdən çıxaran ağsaqqallı, batıqgözlü doxsan, yüz yaşını haqlamış üləma oldu.

      – İndi sizdə o güc qalmayıb. Atan Şeyx Cüneyd, düzdür, Sara xatunun qızı ilə evlənib, sən də onun oğlusan. Amma o nəsil bununla üçüncü dəfə tərsa qızı ilə evlənir. Qan dəyişib. Buna nə deyirsən, şeyx?

      – Tərsanı müsəlman eləmək böyük savabdı.

      – Bəs imam övladının qanına tərsa qanı qatmaq necə?

      – Mən cavabımı verdim.

      Əbu Səid yüngülləşdi, əlini qaldırıb mübahisəni kəsdi.

      Üzünü Sara xatuna tutdu:

      – Ana, səni eşidirəm.

      Sara xatun yerindən qalxmadı. Alçaq, lakin hamının eşidə biləcəyi bir səslə qətiyyətlə danışmağa başladı.

      – Sultan, burada bir neçə dəfə Əmir Teymurun ruhuna rəhmət oxunub. Amma onun yoluna əməl olunmur. Niyə? Sözümü kəsməyin, mən bir-bir aydın eləyim. İranda Teymur qarşısına çıxan, onunla vuruşan, qaçan, Teymur çəkiləndə yenə gəlib həmin torpaqları tutan kim idi? Deyəcəksən Qaraqoyunlu Qara Yusif. Cahan şah kimdi? Qaraqoyunlu Qara Yusifin oğlu. Anadoluda, Diyarbəkrdə Teymurun dəstəsinə qoşulan, ona öz köməyini, sədaqətini əsirgəməyən kim idi? Qara Yuluq Osman. Uzun Həsən kimdi? Qara Yuluq Osmanın nəvəsi. Ağqoyunlu. Teymurun dostları onun düşmənlərinə qalib gəliblər. Teymurun nəvəsi isə babasının düşmənlərinə görə onun dostlarıyla cəng eləməyə gəlib. İndi dostluğu, düşmənliyi necə başa düşək.

      Sara xatun yaranan vəziyyəti yaxşı başa düşürdü.

      Şərqdə Teymurun əsasını qoyduğu imperiya Şahruxdan sonra parçalanmışdı. Əvvəlki əzəməti, qüdrəti saxlamaq üçün bundan əlverişli fürsət ola bilməzdi. Qaraqoyunlular əvvəllər onlardan asılı olsalar da, Cahanşahın vaxtında qüvvətlənmiş, sultan ləqəbi qəbul etmişdi. Ona daha Teymur oğullarının dişi batmırdı. Belə qüvvətli bir düşməni artıq Ağqoyunlular aradan qaldırıb. Ağqoyunluların isə qüvvətlənməsi üçün vaxt lazım gəlirdi. Əbu Səid buna imkan verə bilməzdi. Cahan şahın qanını alıb, onun yerinə başqa Qaraqoyunlu keçirməyi bəhanə gətirirdilər. Əsas qorxulu düşmən Uzun Həsən, onun Bayandur tayfası, bir sözlə Ağqoyunlular idi. Əgər o, aradan götürülsə Azərbaycan, Arran, İran, İraqi Ərəb, İraqi Əcəm Əbu Səidin əlinə keçəcəkdi.

      Əbu Səid vəziri bayaqkı əyanla pıçıldaşdı. Bundan sonra СКАЧАТЬ