İfşa edilmiş fırıldaqçı. Франц Кафка

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ bir qadın cavab verdi: “Təbiətin qoynunda qəhvə içirəm”. O bunu düşünmədən və çox da aydın olmayan bir şəkildə dedi, sanki hər kəs onun bu cür cavab verəcəyini gözləməliymiş.

      Elə bildim ki, mənə sual verirlər, buna görə də əlimi şalvarımın arxa cibinə saldım və özümü elə apardım ki, guya nə isə axtarıram. Amma heç bir şey axtarmırdım, sadəcə söhbətlə maraqlandığımı göstərmək üçün o andakı duruşumu dəyişmək istəmişdim. Mənə danışdığı hadisənin çox qəribə olduğunu və heç bir şey anlamadığımı dedim. Üstəlik onun həqiqiliyinə inanmadığımı, yəqin ki, müəyyən bir məqsəd üçün uydurulduğunu və bu səbəbdən mənim üçün anlaşılmaz olduğunu əlavə etdim. Sonra gözlərimi ağrıdığı üçün, yumdum.

      – Nə yaxşı, siz də mənim kimi düşünürsünüz və öz xeyrini güdməyən bir insan olduğunuzdan, bunu demək üçün mənə yaxınlaşdınız. Axı, başımı dik tutub ağır addımlarla yerimədiyimə, əl ağacımla səkiyə vurmadığıma, hay-küylə yanımdan keçib gedən insanların paltarlarına sürtünmədiyimə görə, nə üçün utanmalıyam? Əksinə, uzanıb-qısalan kölgə kimi evlərin boyunca yüyürdüyüm, bəzən vitrin şüşələrində gözdən itdiyim üçün inadla şikayət etməyə haqqım yoxmu?

      Görün, necə günlər keçirirəm! Niyə hər şey bu qədər bərbaddır; bəzən ortada heç bir səbəb yoxkən, hündür binalar yerlə bir olur. Dağıntıların üstünə çıxır, kimi görsəm soruşuram: “Axı, bu necə ola bilər? Bizim şəhərdə… Təzə bina… Düşünün bir… Bu gün beşincisidir bu”. Mənə heç kim cavab verə bilmir.

      Çox vaxt insanlar küçədə yıxılıb, cansız halda yerdə qalır. Dükançılar ağzınacan malla dolu dükanlarının qapısını açaraq, cəld qaçıb gəlir, ölünü oradakı evlərdən birinə aparır, sonra qayıdaraq ağız və gözlərinin ətrafına çökmüş bir təbəssümlə boşboğazlıq edirlər: “Sabahınız xeyir!.. Hava buludludur… Yaylıqlar… yaxşı satılır… Hə, müharibədir”. Mən həmin evə sarı götürülürəm, barmaqlarımı bükərək əlimi bir neçə dəfə ürkəkcə qaldırıb-endirir, nəhayət, qapıçının kiçik pəncərəsini taqqıldadıram. “Salam, – gülümsəyərək deyirəm, – səhv etmirəmsə, bir az bundan əvvəl buraya bir ölü gətirdilər. Xahiş edirəm, onu göstərin mənə”. Qapıçı tərəddüd içində başını yırğaladıqda daha qətiyyətlə deyirəm: “Əzizim, mən gizli polisdənəm. Dərhal ölünü mənə göstərməlisiniz”. “Ölünü? – qapıçı bu dəfə incik halda soruşur. – Burada ölü-filan yoxdur. Gedin burdan”. Sağollaşıb yoluma davam edirəm.

      Sonra böyük bir meydandan keçib getmək lazım olduqda, bunların hamısını unuduram. Bu işin çətinliyi məni tərəddüdə salır; və öz-özümə düşünürəm: “Belə böyük meydanları lovğalıqdan salırlarsa, bəs nə üçün meydanın içindən məhəccərli yollar çəkmirlər? Bu gün külək yenə cənub-qərbdən əsir. Hava təlatümə gəlir. Qüllənin sivri ucu kiçik dövrələr vurur. Bu izdihamı niyə sakitləşdirmirlər? Axı, bu nə səs-küydür! Bütün pəncərə şüşələri cingildəyir, küçə fənərlərinin dirəkləri bambuq ağacı kimi əyilib-düzəlir. Sütun üzərindəki Müqəddəs Məryəmin bürüncəyi dalğalanmağa başlayır, külək onu qoparıb atmaq istəyir. Doğrudanmı, bunu heç kəs görmür? Səki ilə getməli olan xanımlar və cənablar sanki havada üzürlər. Külək zəiflədikdə, onlar dayanıb bir-birilə bir neçə kəlmə danışır, təzim edərək salamlaşır, külək yenidən gücləndikdə isə, ona müqavimət göstərə bilməyib, hamısı eyni vaxtda ayaqlarını qaldırır. Əlləri ilə papaqlarını tuturlar ki, külək aparmasın; buna baxmayaraq, gözləri gülür, sanki hava çox gözəldir. Təkcə mən qorxuram. Mənə qarşı bu cür münasibətə etiraz edərək dedim:

      – Bayaq ananız və bağçadakı qadın haqqında mənə danışdığınız hadisə, əslinə qalsa, maraqlı deyil. Belə hadisələri çox görmüşəm, çox eşitmişəm, hətta bəzilərində iştirak da etmişəm. Bu adi bir şeydir. Elə bilirsiniz ki, eyvanda olsam, mən də eyni sualı verə və o cavabı ala bilməzdim? Adi bir haldır!

      Mən belə dedikcə, o çox xoşbəxt görünürdü. Qəşəng geyindiyimi və qalstukumu çox bəyəndiyini söylədi. Dərim də çox zərif imiş! Etiraflar sonradan inkar edildikdə, daha çox aşkarlıq qazanır.

      c) İbadətkarın hekayəti

      Sonra yanımda oturdu, çünki bir az qorxmuşdum, başımı yana əyərək ona yer verdim. Bununla belə onun da utancaq halda oturduğu, mənimlə öz arasında olan kiçik məsafəni qorumağa çalışdığı gözümdən qaçmadı. Çətinliklə danışırdı:

      – Görün, necə günlər keçirirəm! Dünən axşam qonaq getmişdim. Fənərin işığından bir xanıma təzim edib dedim: “Qışa az qaldığını üçün sevinirəm”. Elə bu sözlər ağzımdan çıxmışdı ki, sağ ayağımın dizdən burxulduğunu hiss edib məyus oldum. Diz qapağım da bir az böyümüşdü. Buna görə də, oturdum və cümlələr arasındakı əlaqəni pozmamağa çalışaraq davam etdim: “Qışda insan az əziyyət çəkir, özünü daha sərbəst aparır, dediyi sözlərə görə təşviş keçirmir, elə deyilmi, xanım? Məncə, bu məsələdə haqlıyam”. Bu zaman sağ ayağım daha şiddətlə ağrımağa başlamışdı. Əvvəlcə mənə elə gəldi ki, dizim yerindən çıxıb, sonra diz qapağımı yavaş-yavaş ovxalayaraq, əlimlə sıxıb buraxaraq, ağrını bir az sakitləşdirdim. Bu zaman mənə yazığı gəldiyi üçün yanımda əyləşən qız sakitcə dedi:

      – Yox, siz məni qətiyyən cəlb etmirsiniz, çünki…

      – Dayanın, – məmnun və ümidli halda sözünü kəsdim, – xanım, mənimlə söhbət etmək üçün heç beşcə dəqiqə də vaxt sərf etməyəcəksiz, həm də xahiş edirəm, yeyə-yeyə danışın.

      Əlimi uzadıb, bürünc bir mələyin yuxarı qaldırdığı meyvə qabından bir salxım üzüm götürdüm, salxımı bir az əlimdə tutub göy naxışlı boşqaba qoydum və incə bir hərəkətlə qıza verdim.

      – Siz məni qətiyyən cəlb etmirsiniz, – o dedi, – danışdıqlarınızın hamısı darıxdırıcı və anlaşılmaz şeylərdir, üstəlik doğru da deyil. Məncə, cənab, – mənə nə üçün “xanım” dediyinizi bilmirəm, – məncə, həqiqət sizə çox ağır gəldiyi üçün ondan qaçırsınız.

      İlahi, sevincimdən az qala atılıb-düşəcəkdim!

      – Bəli, xanım, bəli, – az qala qışqıraraq dedim, – nə qədər haqlısınız! Xanım, insan gözləmədiyi halda birdən-birə başa düşüldüyünü gördükdə, bilirsiniz, nə qədər sevinir!

      – Bəli, həqiqət sizin üçün çox ağır və yorucudur, cənab, bir halınıza baxın, görün nə gündəsiniz! Elə bil, başdan ayağa papiros kağızından eşilibsiniz, sarı papiros kağızından; siluetdən fərqiniz yoxdur, yerisəniz xışıldayacaqsınız. Buna görə də sizin davranışınız, ya da düşüncəniz məni maraqlandırmır; axı, otaqda yelçəkənin qarşısında dayansanız, o saat əyilib-büküləcəksiniz.

СКАЧАТЬ