Аслингиздек бўлишга тайёрмисиз?. Юлдузхон Назар

Чтение книги онлайн.

      Дарҳақиқат, инсон ҳам бу дунёга тасодифан, ўз-ўзидан келиб қолгани йўқ. Илоҳий ирода, илоҳий амр туфайли биз ғайб оламидан Ердаги ҳаётда бир муддат яшашга келганмиз. Улуғ авлиёларнинг таъбирича: ўзимиздан-ўзимизгача – аслимизгача бўлган йўлни ўташ учун келганмиз.

      Бизнинг ҳозирги яшаётган давримиз илм-фан тараққий этган, ахборот технологиялар юксак даражага чиққан давр. Бугунги ёшлар ижтимоий тармоқлар, улардан келаётган тўхтовсиз хабарлар оқими ичида ҳаёт кечираяпти. Бизнинг ҳаётимизни ҳозирги кунда шулар бошқараяпти. Соддароқ қилиб айтадиган бўлсак, инсон ҳаётини “ақл” бошқараяпти. Агар 100 йил аввал Ер юзида инсонлар смартфонлардан, интернетлардан фойдаланиши, ижтимоий тармоқларнинг юзага келиши, кичкина телефон орқали одам чўнтагида бутун оламни “кўтариб” юриши, у билан алоқа қилиши, ақлли машиналар – сунъий интеллектларни яратилиши, сунъий интеллектлар орқали одам ўрнини, унинг касб-корини босадиган роботлар ишлаб чиқиш ғояси ҳақида гапирилганда, бу гапларга ўша даврда одамлар ишонмаган бўларди, ёки қайсидир бошқа бир сайёрада, бошқа бир яратилган махлуқотлар билан юз бериши мумкин, фақат одам билан эмас, Аллоҳ одамни бунинг учун яратмаган, деб ўйлаган бўларди.

      Муқаддас Қуръонда Аллоҳ етти қават осмон ва Ерни бекорга яратмаганлигини, Одамни Ерда халифа бўлишини, Аллоҳга ибодат қилиши учун яратганлигини, уни азиз ва мукаррам қилганлигини, билим олиб Аллоҳни таниш учун яратганлигини ва унинг зиммасида юклатилган вазифа борлигини айтади. (Қуръон: Бақара, 30; Исро, 70; Аҳзоб, 72; Талоқ, 12-оятлар). Одам ўрнини сунъий интеллектлар эгалласа, одам зоти оламни, борлиқни визуал равишда кўриб, уни англамаса, ҳис қилмаса, бир-бирини Одам ўрнида эмас, визуал равишда англаса, муносабат қилса, зўравонлик, зулм ичида яшаса, ҳаёт мазмунини фақат пул топишда, ўз ҳавойи нафси устунлигида деб билса, ижтимоий тармоқларга банди бўлиб қолса, бундай тақдирда Қуръонга кўра, одам зоти Аллоҳдан унга тақдир этилган вазифани – халифа бўлишликни бажара оладими? Ерда одам сифатида дунёга келиб, тўлиқ маънодаги “Одам бўлишлик” ҳаётини ўтай оладими? У ўз номи билан азиз ва мукаррамлик даражасига ета оладими?

      Зеро, ҳозирда ҳаётимизга кириб келаётган ахборот технологиялар, ижтимоий тармоқлар, улардаги турли хил дастурлар инсоннинг ўз ҳаётининг асл мазмунини англашдан, онгли равишда ўзи учун хизмат қилишдан, яъни ўз-ўзини англаш, тафаккурини ривожлантиришдан, ўз қалбига яқинлашишдан четлаштириб бораётгани аниқ. Нима қилиш керак? Ижтимоий тармоқлар орқали бирин-кетин, тўхтамай кириб келаётган хабарлар оқимига инсон кириб ғарқ бўлиб кетиши керакми ёки буларни инсон ўз назоратига олиб, бошқариши керакми? Инсон буларни қандай ва нима учун назорат қилиши керак? Хабарлар оқимини назорат қила олиш, ўзини хавф-хатардан сақлаш билан тенг. Чунки, қўлингизда кўтариб юрган телефон “олами” атрофида шундай ҳолатлар юз берадики, бу инсонни ўз-ўзини, теварак-атрофини англашдан, таҳлил қилишдан чалғитади, бутунлай бошқа кўчаларга олиб кириб кетади, натижада инсон бу дунёдаги ўзига тақдир қилинган вазифани – Аллоҳнинг ирода этган амрини-Ер юзида халифа бўлишликни бажара олмай қолади. Айниқса, ҳаёт тажрибасига эга бўлмаган ёшлар ҳамиша ана шундай нотўғри йўл танлаш – иблис тўрига тушиш хатарининг олдида турадилар.

      Бугунги кунда инсоният олдида тараққиётнинг юксак ривожи инсоннинг Ердаги вазифасига, унинг тўлиқ маънодаги бус-бутун одам бўлиб тараққий этишига қанчалик таъсир кўрсатиши мумкинлиги ҳақидаги муаммолар ўртага ташланган. Бу муаммолар биринчи навбатда инсоннинг руҳий-маънавий камол топиши, Аллоҳ олдида ўзига юклатилган вазифани бажара олиши билан боғлиқ ҳолда кўрилаяпти. Шундай савол туғилиши мумкин: Ахборот технологиялар ва ижтимоий тармоқлар одамнинг Худога бўлган ишончига, унинг Одам сифатида комиллашувига қандай таъсири бўлиши мумкин? Худога ишонган ва унга итоат этган одамнинг жамиятда тутган ўрни қандай? Хусусан, диннинг илм-фан тараққиёти, ижтимоий тараққиётга ва давлатчиликка бўлган алоқаси, муносабати қандай, ва бу муносабатни қандай йўлга қўйиш мумкин? Бу масалада давлат, жамият ва фуқаролар муносабати қай даражада шаклланган?

      Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом: “Билим, илм маърифат – исломнинг қалби, диннинг устунидир” деб айтган эканлар. Лекин ҳозирги вақтда ижтимоий тармоқларда кўпинча турли хилдаги, мазмуни, моҳиятида ҳеч қандай илм-маърифатга, билимга алоқаси бўлмаган ваъз-насиҳатлар, чақириқлар, фитна аралашган турли хилдаги даъватлар тарқалаяпти. Бунинг натижасида Ислом динининг софлиги бузилаяпти, унинг муқаддаслиги йўқолаяпти. Бу ҳолат кўп ёшларимиз онгида диний эътиқод билан терроризмни бир-биридан ажратиш салоҳияти йўқолиб боришига, динни фақат ташқаридан кўришга, эҳтирос орқали тушунишларига олиб келаяпти. Илм, маърифат бўлмагани учун ҳаётимизда зўравонлик, зулм кучайиб бораяпти.

      Чет элдаги махсус хизматлар томонидан ишлаб чиқилган “дин воситасида мияга руҳий таъсир кўрсатиб мияни “қулфлаш” орқали одамларни давлатга, халққа қарши қўйиш, уруш, жанжалларни қўзғаш” дастури ижтимоий тармоқларда ўзбек, қозоқ, форс, араб, инглиз ва бошқа тилларда тўхтамай берилаяпти. Бу ишни махсус ёлланган, ўз миллатидан чиққан ватандошлари ”чиройли қилиб” ватандошларига етказиб, уларни авраб турибди. СКАЧАТЬ