Diep spoor. Jeanette Stals

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ loop voor met kleiner skildvelle, stokke en knopkieries in die hand. ’n Beesvel hang agter af, twee ronde punte tot feitlik op die grond. Voor hang sterte uit gedraaide vel van hulle middel tot onder hulle knieë. Dit kolk en swaai om hulle bene terwyl hulle stap.

      Heel voor loop die leier met die seremoniële spies in sy hand. Skuins agter hom kom die ringkoppe en elke tree wat hulle gee, is met waardige gesag. Verder agtertoe is die jonger mans wat vrolik en entoesiasties na die fees toe kom.

      Dis al sterk skemer en Thabisa moet mooi kyk om die vroue heel agter te sien. Hulle het velrompe aan en dra matte, mandjies en potte op die kop. Maar van die bruid is daar geen teken nie; sy kruip seker in die groep weg.

      Hierdie kraal se umkhulumeli gaan nooi die besoekers nader.

      Net voor die ingang gaan hulle weer staan en dit word stil.

      Klokhelder klink Lungile se stem op. Die jong bruid sing hulle ingoma.

      Thabisa is vasgevang in die suiwer klanke, in die geur van gras en warmgebakte aarde terwyl haar gedagtes terugloop na die hartseer dag toe haar suster, op wie se heup sy grootgeword het, hier weg is. Met meer as haar ore luister sy, want sy en haar familie sal ook eendag só sing wanneer sy weggaan. Dit bring soet en ook suur in haar mond.

      Sy kyk om. Haar mama se oë drup hartseer; lank gelede het sy ook só gesing toe sy na hierdie kraal toe gekom het. En daar was nie weer omdraai nie.

      Mans en ouer vroue se stemme val by dié van Lungile in, party lig en ander diep. Dit stuur ’n rilling deur Thabisa se lyf en toe die laaste klanke wegsterf, bars ’n gil oor haar en die vroue om haar se lippe.

      “Hli! Hli! Hli!” verwelkom hulle die besoekers.

      Die volgende dag sit Thabisa saam met haar familie op die gras en wag. Die rook van kosvure draal oor die bosse daar waar Lungile se familie ’n oorblyplek vir hulle gemaak het, maar dit kan nog ’n rukkie wees voor enigiets gebeur. Lungile moet eers versier en gereed gekry word. Buitendien, ’n mens moet geduldig wees, niks word deur haas bereik nie.

      Die son brand al op haar kop toe daar uiteindelik ’n roering is en mans van die bruid se familie, gevolg deur vroue, al singend tussen die bosse deur naderkom.

      Waar is Lungile?

      Daar. Agter tussen die vroue is sy met grasmatte afgeskerm.

      Die groep skuif uitmekaar. Dit is die oomblik waarop almal wag.

      Lungile en die vriendinne van haar ouderdom, almal met lang velrompe aan, arms en gesigte rooi gesmeer, kom vorentoe. Die meisies het gevlegte enkel- en armbande aan en hou stokke in die hand, maar alle oë is op die bruid.

      Ryklik versier en opvallend mooi is haar hare vir die eerste keer hoog op haar kop opgewerk. Die lang stertvere van ’n rooikeelflap is regop agter haar ore ingedruk en die wit sterthare van ’n bees vloei langs haar arms en bene af. Oor haar een skouer hang ’n gevlegte tou en sy hou ’n piepklein skildvelletjie in haar linkerhand en ’n assegaai se punt omhoog in haar regterhand.

      ’n Oom van die bruid kom vorentoe, lig sy hand om stilte te vra. “Daar is sy! Lungile, die meisie van ons kraal vir wie julle …” hy lig al sy vingers omhoog, “… soveel ilobolo beeste gee. Haar naam sê sy was nog altyd ’n goeie, gehoorsame dogter van ons. Werk mooi met haar. As sy siek word, versorg haar en as julle nie tevrede is nie, stuur haar terug na ons kraal toe.”

      Die bruidsgroep begin dans. Grasieus, al singende beweeg hulle kruis en dwars oor die platgetrapte gras. In gelid, die bruid gebukkend in die middel, beweeg hulle vorentoe, sywaarts en agtertoe. Al twee families vergaap hulle daaraan en toe Lungile naby Jabu kom waar hy tussen sy vriende op die gras sit, steek sy die assegaaipunt deur die lug in sy rigting.

      ’n Kreun klink op van die toeskouers, maar Jabu glimlag net effens toe sy hom só as haar bruidegom uitwys.

      Die fees duur twee volle dae. Nog beeste word geslag en vleis sowel as bier word elke keer oornag in die hoofhut gelaat vir die voorvaders wat nie soos mense eet nie, maar net aan die vleis lek en klein slukkies van die bier geniet.

      Lungile se mense gaan hulle kos by hulle kampplek gaarmaak, eet en drink ook die bier daar. Jong mense van die twee families kom wel bymekaar om te kuier, maar die ouer mense behou meestal hulle afstand en sodoende ook hulle waardigheid. Lungile bly nog afgesonder in die hut wat vir haar uitgehou is en eet slegs die kos wat van haar ouerhuis af saamgebring is.

      Die oggend van die derde dag gaan Thabisa en die ander kinders saam met die vroue wat nog gereeld hulle bloed sien langs die kraalheining staan. Die mans staan binne by die spesiale bees wat, kop omlaag, wag om geslag te word.

      Die voorvaders is sekerlik gelukkig met hierdie mooi dier. Beeste behoort aan almal, van die verste voorgeslagte tot by Thabisa, haar broers en hulle kinders. Hulle voorsien die mense van kos, skuiling en klere, maar dis ook die band wat families deur geslagte heen saambind.

      Eindelik kan die oudste begin. Hy verduidelik aan die voorvaders dat Lungile deel van hierdie kraal word en vra dat hulle haar hier aanvaar. Toe herinner hy hulle daaraan dat Jabu hitte van hulle nodig het sodat hulle ’n kind in sy water kan skep.

      Hy lig sy benerige ou hand. Die lem flits in die oggendson en die bees se voorbene sak met ’n gesmoorde bulk onder hom in.

      Bloed borrel by sy bek en neusgate uit.

      Jabu se jong vriende wag in spanning terwyl die karkas oopgesny word en toe die oudste die galblaas vir hulle gee, ruk hulle op na die hut waar Longile en haar bruidsmeisies skuil. Die opening is met stokke en matte toegemaak, maar onder toejuiging van omstanders en benoude gille vanuit die hut forseer die mans hulle pad binnetoe.

      Die bruid se vriendinne probeer nog keer, maar die mans slaag daarin om die gal oor Lungile te sprinkel: medisyne teen maagdelike malheid. En omdat sy met dié gal by hierdie kraal ingelyf word, sorg hulle dat nie ’n druppel op een van die ander meisies val nie. Die leë galblaas, met lug gevul, word aan Lungile se arm gebind. Vanaand sal sy Jabu se vrou word.

      ’n Sustertjie sal hier agterbly om vir Lungile met haar werk te help. Hierdie umuzi is nou haar plek en haar kinders sal aan hierdie familie behoort.

      3

      Stellenbosch

      KATRIEN SIT MET NAALD EN GARE by die kombuistafel. Piepklein babaklere vorm onder haar hande terwyl sy na Gerrit se rustige stem uit die voorhuis luister. Dit word ’n waterstroom waarop sy dryf, wat soms oor klippe druis, vir ’n oomblik verdwyn en dan weer voortborrel. Hier en daar herken sy die rympies en ander lesse uit Trap der jeugd waarmee sy ook skoolgegaan het. Wanneer die kinders agter Gerrit aansê, praat haar lippe geluidloos saam.

      Vir die afgelope vyf jaar is dit Gerrit se stem wat haar vir rukkies bo daaglikse sloerwerk uitlig en wanneer hy sing, vlieg sy steeds hoër. Sal hierdie kind wat in haar groei ook ’n seuntjie wees of dalk ’n dogtertjie? En sal dié mensie Gerrit se helderblou oë hê? Belangriker nog, sal die kind welgeskape wees?

      Soveel vrae en net die tyd kan dit beantwoord.

      Dina hang wasgoed buite op die draad. Sy sien uit na Katrien se nuwe baba. Maar sal die geboorte so goed afloop soos met Fransie? Sy onthou daardie nag asof dit gister is, hoe benoud sy was. Hoe sy in die kombuis water aan die kook gehou het tot die mure nat was van die stoom. Tussendeur het sy vir Gerrit koffie aangedra na die voorhuis waar hy op sy viool СКАЧАТЬ