Diep spoor. Jeanette Stals

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ die kliprante uitkom en saans agter die bosse daar ver voor haar wegsink, so volg haar lewe ook ’n vaste baan. Die seisoene slaan takkraaltjies om haar dagtake, bepaal wanneer sy sal help plant en saai, dan weer skoffel en eindelik die oes aandra huis toe. Maar die res van haar dae loop sy vry rivier toe vir water, soek fynhout en speel met die ander kinders. Soms verlang sy na iets anders, maar sy weet self nie na wat nie.

      Sy steek in haar spore vas en haar hande vlieg na die pot om dit bo te hou. Voor haar in die voetpad lê ’n sleepsel oor haar eie spore!

      ’n Slang het hier verbygegaan terwyl sy by die water was.

      Sy onthou weer haar droom van ’n ruk gelede, die yslike slang wat hulle kraal met haar hele familie ingesluk het. Sou dit wel iets beteken het?

      Sy draai haar kop versigtig een en toe weer ander kant toe. Nêrens sien sy ’n slang nie. Dis net gras, hier en daar ’n oop kol grond met spore of mis van diere, tekens van alles wat hier lewe. Nes sy en haar familie maak dit deel uit van ’n dubbele werklikheid – die lewe van hier, en dié van emathunzini, waar mense gaan woon wanneer hulle na die skadukant toe oorgaan. Alles daar is presies omgekeerd van hier, maar die twee wêrelde is een, die bo- en onderkant van ’n mens se hand. Hier het mense ’n donker vel, sodat hulle mekaar helder oordag kan sien, maar daar is hulle velle lig omdat hulle in donker leef. Selfs al sien jy nie jou skaduwee nie, is dit altyd by jou, net soos die voorvaders ook altyd daar is.

      Is dit die sleepsel van ’n mamba dié? ’n Voorvaderslang miskien? Of is ’n bose gees hier verby? Was haar droom dalk ’n waarskuwing?

      Haar oë soek verder aan in die voetpad, kom weer terug na die streep voor haar in die sand. Nee, wat sal die voorvaders met haar, ’n kind, te doen hê? Sy skep asem, versit haar voete en tree bo-oor die sleepspoor. Net ingeval, want om onverskillig te lewe is so goed as om ’n leeu aan sy stert te gaan pluk.

      ’n Paar druppels water stort uit die kleipot en val op haar skouer, gly in ’n koel streep af oor haar een bors wat nog net begin opstaan.

      Sy glimlag. Sy gaan een van die dae die oorgang van kind na jong vrou maak, het haar mama gesê. Die neurie in haar keel kry woorde. “Nie meer lank nie, nie meer so lank nie …”

      Thabisa neem die pot water na waar Mama besig is om bier te maak vir haar broer Jabu se troue. Bier is die kos van die voorvaders en moet baie versigtig berei word. ’n Vrou wat swanger is of die vorige nag by haar man geslaap het, dra te veel hitte en mag nie daarmee werk nie.

      Mama kyk skaars op toe Thabisa die pot water neersit. Haar mama is gespanne. Fyn sweetdruppels pêrel op haar voorkop toe sy ’n kalbas vol water skep en by die slap mengsel voeg wat oor die vuur verhit. Hoe mooi ’n mens ook al werk, iets kan nog altyd skeefloop met die bier. En sonder bier kan daar geen fees wees nie, terwyl bier van swak gehalte ’n skande is.

      Toe al die stappe van meng, verhit en meel byvoeg voltooi is, maak haar twee mamas die houers onder ’n skaduboom staan om af te koel. Nou kan hulle net wag vir borrels om daarop te vorm, dan is die bier goed gemaak.

      Elke dag word veldkosse versamel en in die kookhut links van die hoofhut gestoor. Die vroue se plek is links en hulle sit en slaap ook in die hut aan die linkerkant terwyl die regterkant vir mans bedoel is. Net met sekere seremonies word dit andersom gedoen.

      Thabisa se pa’s het reeds met haar oupa ooreengekom watter beeste nog vir ilobolo uitgekeer en watter tydens die fees geslag sal word. Die ma’s het houers bymekaargesit en die pa’s gevra om nog ’n mandjie vir dikmelk te vleg, asook ’n nuwe mat om vleis op te bedien. Op die plek waar die mense moet dans, skarrel Thabisa saam met die anders kinders om klippe op te tel en eenkant op ’n hoop te gooi. Hulle loop ook ver die veld in om dikker stompe te soek waarmee groot vuur gemaak kan word en dra dit in spanne na die umuzi toe terug.

      Dié aand sit Thabisa saam met die res van die familie om die vuur. Hulle het klaar geëet en kleineres wat sukkel om hulle oë oop te hou begin teen ouer susters skuins lê.

      Thabisa staar in die vuur. ’n Heerlike feestyd wag op hulle. Sy is veral bly vir haar broer se onthalwe, want die koning het baie jare vir Jabu as ’n soldaat vasgehou. Shaka was altyd honger vir oorlog en Jabu het dié harde lewe leer ken.

      Hy was nog ’n jong man toe hulle amabutho teen die Ndwandwe gaan baklei het. Jabu het eers onlangs vir hulle vertel dat vyf van Zwide se seuns in die gevegte gedood is. Die rivier se water het in bloed verander voordat Zwide se mense voor die leeus van Shaka begin vlug het. En dit was net die begin.

      Shaka het al hoe meer krale aangeval en onder hom ingetrek. Sy gebied het groter geword en hy moes meer familiehoofde se stertvere pluk, hulle soms heeltemal stilmaak. Party van die soldate was later so volgeëet van die bloedkos dat hulle wou kots.

      Nou kan Jabu trou en met sy lewe aangaan, met ’n gesin begin.

      Die vuur is feitlik uitgebrand, maar almal bly sit, onversteurd ten spyte van ’n jakkals se getjank in die skemer bosse agter hulle.

      “Ek sal ’n storie vertel,” verbreek Ugogo die stilte en soos mes is die kleinspan regop, skuif hulle nader aan hulle ouma.

      Die kinders se ogies wys wit terwyl hulle in haar verkreukelde gesig opkyk. Haar gedagtes loop ver om die storie te soek en toe sy begin vertel, skuif hulle nog vorentoe sodat nie ’n enkele woord op die grond kan val nie.

      “Eendag was daar ’n pa wat ’n baie mooi dogter gehad het,” begin Ugogo. “So mooi dat ’n belangrike hoofman se seun met haar wou trou.”

      Thabisa dink aan Longile, Jabu se geliefde. Sy is ook baie mooi.

      “Vir drie dae is groot feesgevier.”

      Thabisa luister skaars, want sy ken die storie van die monster wat die ongehoorsame bruid en haar vriendinne in voëls verander. Sy stuur liewer haar gedagtes na hulle eie bruilof wat op hande is.

      Hoe sal die feesvierings verloop en wie gaan almal hier wees?

      Ugogo se stem kry ’n onheilspellende kleur en Bibi, haar jongste sussie, skuif styf teen Thabisa aan. Sy vou haar arm oor die klein skouertjies en kyk na die res van die kinders. Byna twee hande se vingers sit hulle hier ingeryg met die oë op hulle ouma. Haar familie. Maar vir hoe lank nog? En waarheen sal haar lewe haar eendag lei?

      “Toe hou hulle weer ’n groot fees en almal het lank en gelukkig saamgebly.” Ugogo se vertelling het ’n gelukkige einde. Sy lyk moeg maar tevrede, want sy het haar sedeles ook by die storie ingevleg gekry.

      So is dit, dink Thabisa. Stories is deel van hulle lewe, nes die vuur se warmte en die jakkals se roep. ’n Velkombers waaronder die voorvaders hulle kinders toemaak en hulle weghou van die mbulu daar buite.

      Sy gaap, kom regop en tel Bibi op. Voor die hut waar hulle slaap, bly sy eers staan en kyk op. Die maan is meer as halfpad vol. Aan haar een kant hou sy vir Bibi op haar heup. Haar ander helfte styg op, ’n uil wat deur die donker sweef, verby die baie sterre.

      Bruid in haar eie verhaal, hou sy die velkombers styf oor haar skouers vas.

      Alles is gereed vir die fees. Die mamas kon gister die bier deur grasmandjies gooi om growwe stukkies te verwyder en Thabisa en haar susters het pas klaar gebad by een van die rivier se veiliger kuile.

      “Die mense kom!” roep ’n stem en Thabisa haas haar saam met die susters terug na die kraal.

      ’n Ent weg kom die bruid se familie al singende СКАЧАТЬ