ze studni; archaiczny ten przyrząd został następnie zastąpiony kołowrotkiem. [przypis edytorski]
25
ligawka – pol. ludowy instrument dęty drewniany, znany od średniowiecza; rodzaj rogu. [przypis edytorski]
26
jako (gw.) – że. [przypis edytorski]
27
potraw – trawa wyrosła na łące już po sianokosach a. ostatni, jesienny pokos siana; również: otawa. [przypis edytorski]
28
jeślić – konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]
29
miesiąc (daw.) – księżyc. [przypis edytorski]
30
pustynia (daw.) – pustka, miejsce opustoszałe. [przypis edytorski]
31
kraj – tu: koniec, kraniec. [przypis edytorski]
32
ona (gw.) – ta. [przypis edytorski]
33
chorowód (gw.) – korowód. [przypis edytorski]
34
wedle (daw., gw.) – wzdłuż. [przypis edytorski]
35
szkorbut – choroba spowodowana długotrwałym niedoborem witaminy C w pożywieniu, objawiająca się m.in. samoczynnymi krwawieniami, zapaleniem dziąseł, wypadaniem zębów, powstawaniem niegojących się ran, ogólnym osłabieniem; inne nazwy choroby to: gnilec, cynga. [przypis edytorski]
36
przykrzyć się – nudzić się. [przypis edytorski]
37
pożenie (daw., gw.) – forma dokonana 3.os.lp od daw. żenąć: wygnać; pogna. [przypis edytorski]
38
będziewa (daw., gw.) – będziemy; zachowana w gwarze ludowej daw. forma liczby podwójnej. [przypis edytorski]
39
still (niem.) – cicho. [przypis edytorski]
40
pałuba – kadłub. [przypis edytorski]
41
wczołgnęli – dziś popr. forma: wczołgali. [przypis edytorski]
42
dobijewa (daw., gw.) – dobijemy; zachowana w gwarze daw. forma liczby podwójnej. [przypis edytorski]
43
was (niem.) – co. [przypis edytorski]
44
Was ist das Lipiniec (niem.) – co to jest Lipiniec. [przypis edytorski]
45
Bruder (niem.) – brat. [przypis edytorski]
46
Jetzt ich bin Deutsch (niem.) – teraz jestem Niemcem. [przypis edytorski]
kwarantanna – czasowe odosobnienie ludzi, zwierząt, roślin a. towarów, co do których istnieje podejrzenie, że mogą być roznosicielami chorób zakaźnych; kwarantannę stosuje się w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się chorób; także: pomieszczenie, budynek, a niekiedy nawet część miasta portowego służąca odbywaniu kwarantanny. [przypis edytorski]
