Pan Wołodyjowski. Генрик Сенкевич

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ nie zgubi, ale kto ją tam wie, co naprawdę myśli. Chytrość białogłowska!

      – U Basi co w sercu, to w gębie. Zresztą mówiłam już waćpanu, że ona jeszcze woli bożej nie czuje: Krzysia więcej!

      – Ciotula! – ozwała się nagle Krzysia.

      Dalszą rozmowę przerwał sługa, który oznajmił, że wieczerza podana. Poszli więc wszyscy do jadalnej izby, tylko Basi nie było.

      – Gdzie panienka? – spytała pani stolnikowa pachołka.

      – Panienka w stajni. Mówiłem panience, że wieczerza idzie, a panienka powiedziała: „dobrze”, i poszła do stajni.

      – Zaliby się jej co niemiłego przygodziło? Taka była wesoła! – rzekła zwracając się do Zagłoby pani Makowiecka.

      Wtem mały rycerz, który miał sumienie niespokojne, rzekł:

      – Skoczę po nią!

      I skoczył. Znalazł ją rzeczywiście zaraz za stajennymi drzwiami siedzącą na wiązce siana. Była tak zamyślona, że wcale go nie spostrzegła, gdy wchodził.

      – Panno Barbaro! – rzekł mały rycerz schylając się nad nią.

      Basia drgnęła jakby ze snu zbudzona i podniosła nań oczy, w których Wołodyjowski dostrzegł z największym zdziwieniem dwie łzy wielkie jak perły.

      – Dla Boga! Co waćpannie jest? Płaczesz?

      – Ani mi się śni! – zawołała zrywając się Basia. – Ani mi się śni! To z mrozu!

      I rozśmiała się wesoło, ale śmiech to był nieco przymuszony.

      Następnie, chcąc odwrócić od siebie uwagę, wskazała na klatkę, w której stał dzianet podarowany panu Wołodyjowskiemu przez hetmana, i rzekła żywo:

      – Waćpan mówiłeś, że do tego konia wchodzić nie można? Otóż zobaczymy!

      I nim pan Michał zdążył ją zatrzymać, skoczyła do klatki. Dziki rumak począł zaraz przysiadać na zadzie, tupać i tulić uszy.

      – Dla Boga! On waćpannę gotów zabić! – krzyknął Wołodyjowski wskakując za nią.

      Ale Basia poczęła już klepać całą dłonią po karku dzianeta, powtarzając:

      – Niech zabije! Niech zabije! Niech zabije!…

      A koń zwrócił ku niej dymiące nozdrza i rżał z cicha, jakby rad z pieszczoty.

      Rozdział X

      Niczym były wszystkie noce Wołodyjowskiego w porównaniu z tą, jaką spędził po owym zajściu z Krzysią. Bo oto zdradził pamięć swojej zmarłej, której wspomnienie kochał przecie; zawiódł ufność tej żyjącej, nadużył przyjaźni, zaciągnął jakoweś zobowiązania, postąpił jak człek bez sumienia. Inny żołnierz byłby sobie nic nie robił z jednego takiego pocałunku i co najwięcej, na wspomnienie o nim wąsa pokręcił; ale pan Wołodyjowski, zwłaszcza od czasu śmierci Anusinej, był skrupulatem jak każdy człowiek mający duszę zbolałą i serce rozdarte. Co mu zatem teraz pozostawało do roboty? Jak miał postąpić?

      Brakło już tylko kilku dni do jego odjazdu, któren odjazd mógł wszystko przeciąć i zakończyć. Ale czy godziło się odjeżdżać i słowa Krzysi nie rzec, i zostawić ją tak, jak się pierwszą lepszą dziewkę pokojową zostawia, której się całusa ukradnie? Wzdrygało się na tę myśl waleczne serce małego rycerza. Nawet w takiej rozterce, w jakiej był w tej chwili, myśl o Krzysi napełniała go słodyczą, a wspomnienie owego pocałunku przejmowało go dreszczem rozkosznym.

      Wściekłość go brała z tego powodu na samego siebie, a jednak obronić się uczuciu słodyczy i rozkoszy nie mógł. Zresztą całą winę brał na siebie.

      – Jam do tego Krzysię przywiódł – powtarzał sobie z goryczą i boleścią – jam ją przywiódł, za czym nie godzi mi się i odjeżdżać bez słowa.

      Więc co? Oświadczyć się i odjechać Krzysinym narzeczonym?

      Tu ubrana biało i sama bielusieńka, jakby woskowa, postać Anusi Borzobohatej stawała przed oczyma rycerza taka, jaką ją w trumnie złożył.

      – Tyle mi się należy – mówiła owa postać – byś mnie żałował i za mną tęsknił. Mnichem z początku chciałeś zostać, całe życie mnie płakać, a teraz inną bierzesz, nim moja duszyczka zdołała do bram niebieskich dolecieć. Ach! poczekaj! niech pierwej do niebios trafię, niech na tę ziemię patrzeć przestanę…

      I zdawało się rycerzowi, że jest jakimś krzywoprzysięzcą względem tej duszki jasnej, której pamięć winien był czcić i przechowywać jak świętość. Brał go żal i wstyd niezmierny, i pogarda dla samego siebie. Śmierci pragnął.

      – Anulu! – powtarzał na klęczkach – jać cię do śmierci płakać nie przestanę, ale co mam teraz uczynić?

      Bieluchna postać nie odpowiadała na to nic, rozpraszając się jak mgła lekka, a natomiast zjawiały się w wyobraźni rycerza oczy Krzysi i jej usta puszkiem pokryte, a wraz z nimi pokusy, z których otrząsał się biedny żołnierz jako ze strzał tatarskich. I ponętom samym byłby się obronił, lecz jednocześnie sumienie mówiło mu: źle postąpisz, jeśli jej odjedziesz i zacną pannę, którą do winy przywiodłeś, we wstydzie zostawisz.

      Tak wahało się serce rycerza na obie strony w niepewności, zmartwieniu, męce. Chwilami przychodziło mu do głowy, żeby pójść, wszystko wyznać panu Zagłobie i poradzić się tego męża, którego rozum umiał każdej trudności sprostać. Przecie on wszystko przewidział, przecie on z góry przepowiedział: co to jest z białogłowami w „amicycję” wchodzić…

      Ale właśnie ten wzgląd wstrzymywał małego rycerza. Przypomniał sobie, jak ostro zakrzyknął na pana Zagłobę: „Waćpan Krzysi nie ubliżaj!” I ot, kto ubliżył Krzysi? Kto teraz namyślał się, czy nie lepiej ją jako pokojową zostawić, a samemu odjechać?

      – Żeby nie tamta nieboga, to ja bym się i minuty nie namyślał – rzekł do siebie mały rycerz – za czym bym i zgoła się nie martwił, owszem radowaćby mi się w duszy, żem takiego specjału zakosztował!

      Po chwili zaś mruknął:

      – Zakosztowałbym ja go chętnie i sto razy!

      Widząc jednak, że na nowo pokusy go opadają, otrząsnął się z nich mocno i tak począł rozumować:

      „Stało się! Skorom raz postąpił jak ten, któren nie amicycji pragnie, ale od Kupidyna kontentacji161 wygląda, to już muszę tą drogą iść i powiedzieć jutro Krzysi, że ją chcę pojąć”.

      Tu zastanowił się chwilę, po czym tak dalej rozmyślał:

      „…Przez którą deklarację162 i owa dzisiejsza konfidencja zgoła jakowejś poczciwości nabierze, i jutro nowych będę mógł zaraz sobie pozwol…”

      Lecz СКАЧАТЬ