Lęk. Antoni Kępiński

Чтение книги онлайн.

      SYSTEM NAGRODY I KARY

      System nagrody i kary oparty jest, jak na ogół wszystkie ważne aktywności ustroju, na zasadniczych uczuciach przyjemności i przykrości. Uczucia te skierowane są do własnej osoby, ale że uczucia nie mają ostrych granic, więc zwykle promieniują one na zewnątrz (jestem z siebie zadowolony, cały świat mnie cieszy). Można by w ich wypadku myśleć o zalążkach autoerotyzmu i autoagresji. Pozytywny wynik autokontroli wskazuje na zwycięstwo własnego planu nad entropią własną i otoczenia, własna entropia ustroju wzrasta. Nagrodą za to zwiększenie stopnia własnego porządku jest pozytywna ocena samego siebie, pozytywne uczucie w stosunku do własnej osoby (człowiek bardziej kocha samego siebie).

      Natomiast negatywny wynik samokontroli wskazuje na własną klęskę, porządek otoczenia i własna inercja zwyciężyła nad własnym planem aktywności, struktura czynnościowa została źle zrealizowana lub w ogóle nie zrealizowana, została tym samym w sferze struktur potencjalnych, prawdopodobnych, ale nie zrealizowanych, człowiek sam siebie nie sprawdził lub sprawdzenie to wypadło niedostatecznie. Znak uczuć żywionych do własnej osoby zmienia się na negatywny. Człowiek odczuwa niechęć do samego siebie, która może wzrastać aż do wyraźnej agresji, a własna inercja i bezsilność wobec otoczenia budzi w nim lęk.

      Ale jak w Chatce Puchatka jest powiedziane: „bo kiedy się jest Misiem o bardzo Małym Rozumku i myśli się o Rozmaitych Rzeczach, to okazuje się czasami, że rzeczy, które zdawały się proste, gdy miało się je w głowie, stają się całkiem inne, gdy wychodzą z głowy na świat i inni na nie patrzą”.

      Nigdy realizacja nie odpowiada planowi. Potencjalna struktura czynnościowa jest zawsze inna od struktury zrealizowanej. Zawsze więc układ samokontroli ma coś do sygnalizowania. Świadomość nasza byłaby więc stale nękana informacjami o błędach w wykonaniu planu. Co się tyczy czynności wegetatywnych i zautomatyzowanych, liczba błędów jest tu prawdopodobnie znacznie mniejsza, bo w przebiegu ewolucji złe wykonania zostały wyeliminowane. Natomiast w czynnościach świadomych margines błędu jest znacznie większy, gdyż są to aktywności trudniejsze i przeważnie nowe. W tym sektorze aktywności człowiek odczuwa najsilniej swoje błędy i niedociągnięcia, stale musi siebie korygować. Możliwe, że właśnie na tym polega indywidualny wysiłek ewolucyjny. Przyjmując za prawdziwą tezę Puchatka o niedoskonałości wykonania, należałoby współczuć człowiekowi, że wciąż jest nękany swoistymi „wyrzutami sumienia”, iż daną rzecz nie dość dobrze wykonał.