Kobiety niepokorne. Отсутствует

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ przykładem jest tu Francja, gdzie Femen najintensywniej rozwija obecnie swoją działalność i gdzie stał się – na czele z Inną Szewczenko – prawdziwą medialną gwiazdą.

Sekstremizm i Lady Gaga

      Pójście w stronę wyrazistości poglądów przy jednoczesnej przystępności przekazywanych treści w pewnym sensie zbliża Femen do narodzonego w Stanach Zjednoczonych feministycznego nurtu, nazwanego przez znanego teoretyka queer Jacka Halberstama (znanego również jako Judith Halberstam) gaga feminizmem90. Przymiotnik „gaga” pochodzi od pseudonimu znanej piosenkarki i ikony popkultury, Lady Gagi. Lady Gaga znana jest z kontrowersyjnego scenicznego image’u, łączącego grę z kulturowym postmodernizmem, płynnością granic tożsamości i negocjacyjnością płci; Lady Gaga często szokowała swoimi strojami czy teledyskami zawierającymi niemal zupełną nagość, pozbawioną przy tym wymiaru seksualnego czy estetycznego. Halberstam nazywa Lady Gagę reprezentantką „nowego rodzaju feminizmu” podkreślając konsekwentnie przez artystkę stosowaną dekonstrukcję pojęć takich jak kobieta, kobiecość i płeć; przypisuje jej odrzucenie „ckliwego sentymentalizmu, który został wtłoczony w kategorię kobiecości”91 i stworzenie nowego feminizmu, który przestanie wtłaczać ludzi w sztywne, z góry ustalone kategorie płci (gender), rasy, klasy czy seksualności. Lady Gaga jest określana przez niego jako fame monster („potwór sławy”); nie ukrywa ona, że jej celem jest przede wszystkim przyciągnięcie uwagi a zdobytą tak sławę wykorzystuje – z pomocą mody oraz starannie wyreżyserowanej płciowej nieokreśloności – do tworzenia treści o płynności granic ludzkiej tożsamości92. Idea „nowego feminizmu” jest więc w tych dwóch orientacjach – gaga feminizmu i pop feminizmu – częścią wspólną, opierającą się na poetyce rewolucji i radykalnej zmiany.

      Jednak w odróżnieniu od wersji pop, gaga feminizm wydaje się czerpać swoje ideologiczne podstawy z opisanej po raz pierwszy przez Judith Butler idei „płciowej niesubordynacji” – przełamywania przypisanego danej płci (gender) performatywnego zestawu zachowań, odtwarzającego związanych z nimi typowych praktyk kulturowych, dzielących formy społecznych zachowań na „naturalnie” męskie i kobiece93. Istotą gaga feminizmu jest negowanie istnienia męskich i żeńskich rodzajów; odrzuca on istnienie stałych i niezmiennych właściwości definiujących płeć jako realnie istniejącej rzeczy, jednym słowem – odrzuca esencjalizm94. W tym czasie Femen nigdy nie zakwestionował w swoich wypowiedziach istnienia biologicznie zdefiniowanych „męskich” i „kobiecych” rodzajów, wręcz podkreślał często „naturalną” tendencję kobiet lub mężczyzn do określonych zachowań lub psychologizowania różnic między płciami, często przy tym mieszając pojęcia płci biologicznej (sex) i kulturowej (gender).

      Nie tylko na Ukrainie, ale na całym świecie mówią, że tak nie powinno być, że kobiety nie powinny wykorzystywać swojego ciała do protestu, sprzedawać je. Femen mówi o tym, że one wykorzystują je tylko dla protestu. To bardzo kobiecy sposób protestowania. Tym one odróżniają się od mężczyzn. Mężczyzna może rzucić granat, u niego w naturze jest agresja, chce walczyć. A u kobiety jest ciało, którym ona może protestować. Taka jest idea. Femen mówi o nowym feminizmie, o nowej wolności, kiedy kobieta może użyć swojego ciała, żeby sobie pomóc95.

      Pop feminizm i idący z nim w parze sekstremizm opiera się więc na procesie odzyskiwania świadomości płciowej na podobieństwo klasowej, do czego Femen nawiązuje w wielu swoich odezwach w internecie. O ile określenie „pop feminizm” odnosi się raczej do medialności przekazu, to promowany przez Femen sekstremizm jasno już wskazuje na aspekt seksualności, płciowości. Istotą jest tutaj proces stawania się kobietą; w pełni świadomą swojej pozycji w patriarchalnym systemie, ugruntowującą swoją tożsamość płciową na zasadzie kontrastu z dominującą męską sferą, również kontrastu dostępnego obu stronom arsenału środków. W pewnym sensie mieści się to w nurcie tzw. feminizmu różnicy, uznającemu, że kobiety i mężczyźni są ontologicznie różnymi, ale komplementarnymi bytami. Znaczącą różnicą jest to, że w przypadku sekstremizmu wszystko co kobiece jest przez Femen wręcz fetyszyzowane. W odróżnieniu do tego gaga feminizm opiera się raczej na kontestacji samych fundamentów opresyjnego systemu i odmawia wyraźnej płciowej identyfikacji; gaga feministki raczej stawiają na proces „od-stawania się kobietą” (unbecoming women96), a Femen wręcz przeciwnie – na stawanie się „superkobietą”.

Bibliografia

      Butler J., Uwikłani w płeć, tłum. K. Krasuska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008, s. 262.

      Faludi S., Backlash: The Undeclared War Against American Women, Three Rivers Press, New York 2006.

      Grabowska M., Bringing the Second World In: Conservative Revolution(s), Socialist Legacies, and Transnational Silences in the Trajectories of Polish Feminism, „Signs” 2012, vol. 37, No. 2 Unfinished Revolutions, A special issue edited by Phillip Rothwell, s. 385–411.

      Graff A., Świat bez kobiet, WAB, Warszawa 2001.

      Halberstam, J.J., Gaga feminism: sex, gender, and the end of normal, Beacon Press, Boston 2012.

      Hyży E., Kobieta, ciało, tożsamość: teorie podmiotu w filozofii feministycznej końca XX wieku, Universitas, Kraków 2003.

      Kiś O., Feminizm we współczesnej Ukrainie: od „alergii” do ostatniej nadziei, „Kultura Enter”, 2012, http://kulturaenter.pl/feminizm-we-wspolczesnej-ukrainie/2013/03/ [dostęp 15.05.2015].

      Majerczyk M., Płachotnik, O. Radykalny Femen i nowy kobiecy aktywizm, „Kultura Enter” 2011, http://kulturaenter.pl/radykalny-%E2%80%9Efemen%E2%80%9D-i-nowy-kobiecy-aktywizm/2011/05/ [dostęp 15.05.2015].

      Merleau-Ponty M., Doświadczenie ciała i klasyczna psychologia, Przestrzenność ciała własnego i motoryczność, [w:] Fenomenologia percepcji, Aletheia, Warszawa 2001.

      Płachotnik O., Niewiarygodne przygody teorii gender na Ukrainie, „Kultura Enter” 2012, http://kulturaenter.pl/niewiarygodne-przygody-teorii-gender-na-ukrainie/2012/05/ [dostęp 15.05.2015].

      Sasson-Levy O., Rapoport T., Body, Gender and Knowledge in Protest Movements: The Israeli Case, „Gender and Society” 2003, vol. 17, No. 4, s. 379–403.

      Sharp, I. Seksualne zjednoczenie Niemiec, [w:] A. Kościańska (red.), Antropologia seksualności. Teoria, etnografia, zastosowanie, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012.

      Voronina, O., Soviet Patriarchy: Past and Present, „Hypatia” 1993, vol. 8, No. 4, s. 97–112.

      Willsher K., Femen’s topless warriors start boot camp for global feminism, „The Guardian”, 22.09.2012, http://www.guardian.co.uk/world/2012/sep/22/femen-topless-warriors-global-feminism, [dostęp: 28.08.2015].

Biogram

      Justyna Szymańska – doktorantka w Instytutucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, stypendystka w Instytucie SAXO i Instytucie Antropologii Uniwersytetu Kopenhaskiego w Danii. W swojej pracy zajmuje się antropologią polityczną, antropologią państwa, zagadnieniami etniczności i tożsamości. Prowadzi badania na Ukrainie. Koordynatorka projektów edukacyjnych СКАЧАТЬ