Kościół kobiet. Zuzanna Radzik

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ udział kobiet w kościelnych trybunałach, ale też stworzy grupę kompetentnych pracowników administracji.

      Sprawy rozpatrywane przez sądy biskupie dotyczą nie tylko duchownych; w dużej mierze są tam rozstrzygane także kwestie związane z procesami stwierdzania nieważności małżeństw. Obecność świeckich sędziów, adwokatów czy obrońców węzła małżeńskiego mogłaby być tutaj wskazana. Zgodnie z nowym Kodeksem prawa kanonicznego z 1983 roku (kanon 1421, pkt 2) biskup może ustanowić sędziami diecezjalnymi nie tylko duchownych, ale także świeckich (spośród których w razie konieczności jeden mógłby być powołany w celu utworzenia kolegium). Podobnie jest z rzecznikiem sprawiedliwości i obrońcą węzła małżeńskiego (według kanonu 1435 potrzebny jest doktorat lub licencjat z prawa kanonicznego).

      W żadnym z czterdziestu sądów diecezjalnych działających na terenie Polski nie znajdziemy kobiety sędziego, oficjała ani wiceoficjała czy rzecznika sprawiedliwości, choć do pełnienia tych funkcji wystarczyłby doktorat lub licencjat kanoniczny z prawa kanonicznego. Problem tkwi w byciu świeckim. Wiadomo, każda kobieta jest świecka, a pełnienie przez świeckich funkcji sędziego sądu diecezjalnego w teorii jest dopuszczalne przez kodeks, ale w praktyce sprawy te reguluje Konferencja Episkopatu. Episkopat Polski wciąż nie zdecydował się na powierzenie kobietom roli sędziego, w przeciwieństwie do czterdziestu innych episkopatów. Kobiety są wśród adwokatów rekomendowanych przez sądy kościelne i przy nich akredytowanych. Zdarzają się też kobiety pełniące funkcje obrończyń węzła małżeńskiego.

      „Wielokrotnie byliśmy proszeni, by nie pisać tego listu pasterskiego tak, jakby kobiety były problemem, ale byśmy koncentrowali się na źródłach ich dyskryminacji w Kościele i społeczeństwie” – zauważają we wstępie autorzy pierwszego szkicu listu pasterskiego o kobiecie w Kościele i świecie współczesnym, nad którym w latach 80. pracował Komitet przy Konferencji Episkopatu USA. „Różnorodność katolickich kobiet przeczy przekonaniu, że istnieje typowa katolicka kobieta, łatwa do opisania i zrozumienia, której potrzeby i pragnienia można szybko zdefiniować”. Tak rozpoczyna się propozycja listu pasterskiego Partners in the Mystery of Redemption. A pastoral response to women’s concerns for church and society (Partnerzy w tajemnicy zbawienia. Duszpasterska odpowiedź na troski kobiet o Kościół i społeczeństwo). Powstawał on w nietypowy sposób i ostatecznie (w równie nietypowych okolicznościach) nigdy nie został wydany.

      W 1983 roku biskupi amerykańscy zdecydowali się przygotować dokument duszpasterski o kobietach. W tym celu powstała grupa składająca się z sześciu biskupów i siedmiu kobiet o zróżnicowanym doświadczeniu akademickim (zakonnic, mężatek, singielek), pochodzących z różnych części kraju. W 1984 roku zaplanowano badanie dotyczące sytuacji kobiet. Organizacje kobiece przygotowały prezentacje, w diecezjach zorganizowano spotkania mające służyć wysłuchaniu jak największej liczby kobiet. Następnie powstały raporty przesyłane do komisji pracującej nad dokumentem. Podobne pytania, jak te wystosowane do diecezji, wysłano też do duszpasterzy i kapelanów akademickich pracujących na kampusach uniwersytetów. Niektórzy prezentowali wykłady, inni świadectwa, dyskutowali z komisją lub przedstawiali petycje grup kobiecych.

      Komisja oszacowała, że otrzymała odpowiedzi ze stu amerykańskich diecezji, sześćdziesięciu kampusów i czterdziestu pięciu baz wojskowych, co oznacza, że dotarła ze swoimi pytaniami do około siedemdziesięciu pięciu tysięcy kobiet! Pytano je o to, jakie są ich doświadczenia jako katolickich kobiet; w czym czują się doceniane w świecie i w Kościele, a w czym doświadczają dyskryminacji; co konkretnie składa się na te doświadczenia; jakie kwestie wydają im się najważniejsze do rozpatrzenia podczas przygotowywania tego listu. Jak widać, pytania były dość otwarte i pozwalały na odpowiedzi idące w wielu kierunkach, przez sam sposób sformułowania zachęcając do opowiedzenia o problemach i niezgodzie na nie. Zachęcone tym kobiety opowiadały.

      Na podstawie zebranych głosów i opinii po czterech latach pracy opublikowano szkic dokumentu Partners in the Mystery of Redemption. Już na początku dokumentu autorzy zaznaczają, że ten list pasterski jest, po pierwsze, raportem z tego, co usłyszeli, po drugie refleksją nad tradycją, a po trzecie odpowiedzią, poprzez którą chcą pokazać, że słuchali głosów kobiet i potraktowali je poważnie. Z zawartości raportów i opinii wyłoniło się kilka kluczowych tematów: kobiety jako osoby, kobiety w relacjach, kobiety w społeczeństwie, kobiety w Kościele. Omawiając je kolejno, komisja prezentowała w dokumencie głosy afirmujące nauczanie Kościoła w danej kwestii oraz „głosy alienacji”, przedstawiające problemy, jakie według kobiet tkwią w danej kwestii, a także podejście Kościoła i społeczeństwa do omawianych tematów, w nauczaniu i w praktyce. Dzięki temu mogły wybrzmieć opinie zarówno tych kobiet, które odnajdywały coś ważnego i karmiącego w nauczaniu katolickim, jak i tych, które się z nim zmagały. Za każdym razem sięgano po cytaty.

      Do jednych z najbardziej przełomowych fragmentów listu należało stwierdzenie, że seksizm jest grzechem, oraz przyznanie, że istniał i istnieje również w Kościele: „Dlatego żałujemy i wyznajemy indywidualne i zbiorowe upadki w sposobie odnoszenia się do kobiet tak, jak na to zasługują. Wzywamy lud Boży, by dołączył do nas w tej osobistej i kolektywnej skrusze za grzech seksizmu, który narusza podstawowe zasady naszej wiary”.

      W liście nie znajdziemy wyidealizowanego obrazu kobiet. Mówi się w nim raczej o przemocy; o tym, że kobiety uważają obraz pokazujący je jako gospodynie zajmujące się jedynie domem, rodziną i małżeństwem za fałszywy, a często też niemożliwy do zrealizowania, gdy spada na nie samotne wychowanie i utrzymanie dzieci. Przywołuje się tu wspomnienie pewnej kobiety o tym, jak w któryś Dzień Matki po raz pierwszy usłyszała w kościele modlitwę za matki samotne. Zauważa się, że zwłaszcza młode kobiety postulują, by Kościół zachęcał ojców do aktywnego rodzicielstwa. Jak mówią, po to, by byli obecni w planowaniu rodziny i w jego konsekwencjach. Dokument podnosi także problem zatrważającego seksizmu, ale również rasizmu i biedy, jakiej doświadczają Afroamerykanie czy Latynosi, ich niepewności życia jako imigrantów i ich marginalizacji w parafiach. Traktuje też o samotnych kobietach, do których kieruje aprobatę i zachętę, mówi o tym, że samotne życie wzmaga rozwój własny, osiągnięcia, przyjaźnie i kontemplację. „To powołanie jest niezwykle twórcze, jeśli przeżywa się je w czystości i służąc innym”.

      Dokument cytuje też głosy kobiet sfrustrowanych nakazami dotyczącymi antykoncepcji i raport z diecezji Fort Worth: „Kobiety opowiadają o głębokim bólu i cierpieniu związanym z tym zagadnieniem. Kiedy mówią o swoim doświadczeniu bólu, mają na myśli rozbite małżeństwa, lata przeżyte w poczuciu winy poza Kościołem, o tym, że modlą się o problemy zdrowotne tak poważne, by zmuszały do wycięcia macicy; o latach utopionych we frustracji i zgorzknieniu, które mogły być latami małżeńskiej miłości; o tym, że znalazły spokój, dopiero gdy minął ich okres rozrodczy lub gdy zmarł ich mąż; o tym, jak szły do księdza po pocieszenie, a otrzymywały srogą reprymendę; o tym, jak obserwowały swoje matki, siostry, córki i wnuczki żyjące jedna po drugiej w tym samym bólu”. Inny przytaczany głos, matki sześciorga dzieci z diecezji Petersburg, jest nie mniej dramatyczny: „Pewnie nawet dwadzieścia lat po menopauzie wciąż będę się śmiertelnie bała, że zajdę w ciążę. To okropna rzecz, gdy wisi ci to nad głową przez całe życie”.

      We fragmencie dotyczącym pracy dla Kościoła wspomina się o takich sprawach, jak wysokość pensji, mówi się też o konieczności doceniania wykonywanych przez kobiety prac wolontariackich i w ogóle dostrzegania oraz nazywania ich pracy na rzecz Kościoła. СКАЧАТЬ