Дыплом на царства. Аркадзь Ліцьвін

Чтение книги онлайн.

      Што ж, крыкуны не афіцэры, не абсячэш вокрыкам. Адзін лек – не чуць і да пары не азывацца. Гетман, агледзеўшы смаленскія ўмацаванні, канчаткова пераканаўся ў слушнасці папярэдніх меркаванняў. Ваявода Міхаіл Шэін* спаліў прадмесці, пабудаваў дадатковыя земляныя фартыфікацыі, пасіліў артылерыю.

      – Шэін будзе бараніцца старанна, не паддаўся на ўгаворы аршанскага старасты, – паблажліва ўсміхнуўся гетман. – Я думаю, Міласцівы пане, Андрэй Сапега* і сам не верыў, што ваявода паддасца. Жулкеўскі акінуў прысутных пахмурным поглядам. Стракаты склад нарады не варажыў сур'ёзнага падыходу. Вось вайскоўцы. Але сенатары, святары, прыбочныя караля, навошта яны тут, ад іх якая карысць? І ўсе такія рашучыя, ваяўнічыя, нібы здагадваюцца, што ім скажа стары Жулкеўскі і з чым яны не пагодзяцца. Гетман павёў вачыма паўзверх галоў. Здалося там, за і над прыгорбленымі і выпрастанымі постацямі лунае дух шчырых натхніцеляў выправы. Засталіся ў Вільні, але ж яны тут: папскі нунцый, Пётр Скарга, каралева Канстанцыя з ахмістрыняй яе двара немкай Уршуляй Генгер, пранырай не ў памер пасадзе. Гэта даносчыца Вены бянтэжыць дыпламатаў сваёй прысутнасцю на таемных размовах з каралём. І адсюль нехта дашле ёй даносы і данясенні.

      – Толькі войска здолее пераканаць Шэіна, – уздыхнуў Жулкеўскі.– Але мне здаецца, іхмосьці з марнымі васьмю тысячамі кавалерыі і чатырма пяхоты спадзяюцца з налёту ўзяць такую фартэцыю? – Жулкеўскі звяртаўся наўпрост да караля, разумеючы адкуль ідзе ваяўнічае натхненне тых, хто ні з шабляй, ні з драбінай не пойдзе на сцены.

      Шмат хто з прыбочных верыў гетману і пачынаў разумець, якую плату жаўнерскімі жыццямі давядзецца пакласці пад смаленскімі сценамі. Змоўклі і не квэкаюць раней такія гаваркія аўгуры. Зараз і перад катам не прызналіся б да сваёй балбатні, нібыта горад сам адчыніць брамы перад каралём. Затое, з тым жа запалам заклікаюць на штурм, бо перад войскам Найяснейшага пана ніхто не ўстоіць! Нездарма той ды другі з вайскоўцаў апускае вочы ў злосці і нерашучасці, але гетман не збіраўся слухаць глупствы людзей, няздольных адрозніць шпораў ад шораў. Горш, што сярод нядобразычліўцаў шчыруюць браты Патоцкія*: Ян, ваявода брацлаўскі ды генерал падольскай зямлі і Якуб, белакамянецкі стараста. Хоць і нападаюць на яго найзаядлей, злосці на іх не мае, бо ваяры. Іншая справа Сапегі, Вішнявецкія, Мнішхі ды Ражынскія, іхнія падпявалы.

      – Але ж якой кавалерыі! – высокі голас з каралеўскай світы гучаў добра ўдаваным захапленнем і такім жа абурэннем. – Ці ж ёсць яшчэ дзе—небудзь падобная?

      Мацей Лубеньскі, познаньскі канонік, каралеўскі сакратар і рэгент кароннай канцылярыі, не знаўся на вайсковых справах, затое кеміў у змаганні з іншаверцамі. І ведаў, чым дагадзіць манарху.

      – Не веру, што пан гетман сумняецца ў ваяўнічасці і адвазе нашай славутай гусарыі? – заўзяты пратэктар езуітаў добра засвоіў іх рыторыку. – Гэта ж табе не венгерская пяхота, з—за няздарнасці якой не ўзялі горад з налёту!

      Невысокая, шчуплая постаць старога ваяра здавалася выпраменьвае стрыманую СКАЧАТЬ