Μένων. Платон

Чтение книги онлайн.

       ΜΕΝΩΝ ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΓΑΪΣ ΜΕΝΩΝΟΣ ΑΝΥΤΟΣ

       _Ηκυρία υπόθεσις είναι αν η αρετή είναι διδακτή ή ασκητή ή δεν είναι τοιούτον, αλλά φύσει ενυπάρχει εις τους ανθρώπους. – Κατά τον A s t το κύριον ζήτημα δεν λύεται αλλά μόνον ενδείξεις παρέχονται, ότι η αρετή δεν δύναται να είναι διδακτή, διότι ουδείς διδάσκαλος αυτής δύναται να ευρεθή και μόνον εκ θείας μοίρας είναι δυνατόν να δοθή εις έν άτομον. Εν τούτοις με την εξήγησιν αυτήν θα εχαρακτηρίζετο ως άλογος και τυφλή ενέργεια, – όπερ είναι εντελώς αντίθετον προς την Πλατωτικήν Φιλοσοφίαν. – Ο διάλογος ούτος συνάπτεται προς τον Γοργίαν και Πρωταγόραν, συνεγράφη δε πάντως μετά το 395 π. Χ.

      Μένων

      Ειμπορείς να μου ειπής, ω Σωκράτη, εάν την αρετήν δυνάμεθα να την αποκτήσωμεν δια της διδασκαλίας ή αρκεί μόνον η τριβή και η πείρα; ή τέλος πάντων, αν δεν εξαρτάται διόλου ούτε από την άσκησιν ούτε από την μάθησιν, αλλ' υπάρχει και φανερώνεται εις τους ανθρώπους κατά φυσικόν χάρισμα1 ή προέρχεται από οιανδήποτε άλλην αιτίαν εκτός των ανωτέρω;

      Σωκράτης Ω Μένων, μέχρι σήμερον οι Θεσσαλοί ήσαν περίφημοι μεταξύ των Ελλήνων και εθαυμάζοντο δια την επιδεξιότητά των εις την ιππικήν και δια τα πλούτη των· άλλα τόρα, καθώς μου φαίνεται, εξέχουν και δια την σοφίαν των ακόμη· και προ πάντων οι συμπολίται του φίλου σου Αριστίππου του Λαρισαίου· και αίτιος τούτου είναι ο Γοργίας. Διότι ελθών εις την πόλιν προσελήφθη δια την σοφίαν του και από τους πρώτους των Αλευαδών, εκ των οποίων είς είναι και ο φίλος σου Αρίστιππος, και από τους μάλλον διακεκριμένους μεταξύ των άλλων Θεσσαλών· και αυτός σας έχει συνηθίσει ν' απαντάτε οριστικά (μετά βεβαιότητος) και επιβλητικώς (μεγαλοπρεπώς), εάν κανείς ερωτήση τίποτε, όπως φυσικά είναι επόμενον ν' απαντά ένας που γνωρίζει, αφού και αυτός, άλλως τε, προσφέρει τον εαυτόν του, δι' οιανδήποτε ερώτησιν, εις όλους τους Έλληνας, εάν κανείς μεταξύ αυτών θέλει να ερωτήση· δεν υπάρχει δε κανείς εις τον οποίον να μην απαντά επί οιουδήποτε ζητήματος, που ειξεύρει. Αλλ' εδώ, αγαπητέ Μένων, τα πράγματα συμβαίνουν εντελώς το εναντίον σαν κάπποια ξηρασία σοφίας έχει γίνει2 και υπάρχει κίνδυνος να φύγη η σοφία από τους τόπους αυτούς ναλθή κοντά σας. Και αν ήθελες από περιέργεια να ερωτήσης κανένα από τους εδώ με τέτοιον τρόπον, δεν υπάρχει κανείς να μη γελάση και να ειπή· ω ξένε, αναμφιβόλως, με παίρνεις δια κανένα πολύ ευτυχή θνητόν, διά να πιστεύης, ότι γνωρίζω, εάν η αρετή ειμπορή να διδαχθή ή να αποκτηθή με οιονδήποτε άλλον τρόπον. Εγώ δε, ό,τι αναμφιβόλως, χωρίς φόβον Γνωρίζω, είναι ότι όχι μόνον δεν ειξεύρω, αν η αρετή δύναται να διδαχθή ή όχι, αλλά και τούτο ακόμη αγνοώ, εάν πράγματι υπάρχη καθόλου αρετή. Και εγώ δε δυστυχώς, ω Μένων, ευρίσκομαι εις την ιδίαν κατάστασιν. Είμαι εις την ίδιαν φτώχεια από το πράγμα αυτό, όπως και οι άλλοι συμπολίται μου, και κατηγορώ τον εαυτόν μου, ότι δεν ειξεύρω τίποτε περί της αρετής. Και πώς θα ειμπορώ να γνωρίζω τας ιδιότητας ενός πράγματος, του οποίου αγνοώ και αυτήν την φύσιν; Ή σου φαίνεται δυνατόν, εάν κανείς δεν γνωρίζη διόλου τον Μένωνα ποιός είναι, να ειμπορή να ξεύρη, εάν είναι καλός (ωραίος!) ή πλούσιος ή ευγενής ή όλως διόλου το εναντίον; το πιστεύεις ότι είναι δυνατόν τέτοιο πράγμα;

      Μένων

      Βεβαίως όχι, δεν το πιστεύω. Μα αλήθεια, Σωκράτη, ότι και συ δεν Γνωρίζεις τι είναι αρετή; Έτσι να κοινοποιήσωμεν διά σε στους ιδικούς μας, όταν ξαναγυρίσωμεν;

      Σωκράτης

      Όχι μόνον τούτο, φίλε μου, αλλά ότι δεν εύρον κανένα ακόμη έως τόρα να γνωρίζη, όπως τουλάχιστον μου φαίνεται.

      Μένων

      Πώς λοιπόν δεν απήντησες καθόλου τον Γοργίαν, όταν ήτο εδώ;

      Σωκράτης

      Μάλιστα, τον είδα.

      Μένων

      Και σου εφάνηκε, ότι δεν είξευρε;

      Σωκράτης

      Δεν ενθυμούμαι και καλά, Μένων, ώστε δεν ξεύρω τίποτε, ως προς το παρόν, πώς τότε μου εφάνη. Ίσως όμως και εκείνος να γνωρίζη και συ πάλιν εκείνα που εκείνος έλεγεν. Ενθύμησέ με λοιπόν τι είπεν ή αν δεν θέλης τα ιδικά του λόγια, ειπέ μου συ ο ίδιος.

      Μένων

      Πολύ καλά.

      Σωκράτης

      Λοιπόν ας αφήσωμεν τον Γοργίαν, αφού είναι και απών. Αλλά συ, Μένων, μα τους θεούς τι λέγεις, ότι είναι αρετή;

      Μάθε μου και μη φθονήσης, και έτσι θα φανώ ψεύστης διά το ευτυχέστατον ψέμα, αν αποδείξης ότι και συ και ο Γοργίας γνωρίζετε το πράγμα, το οποίον εγώ είπον, ότι ποτέ δεν μου έτυχε ν' απαντήσω κανένα που να το ειξεύρη.

      Μένων

      Μα δεν είναι δύσκολον, Σωκράτη, να σου ειπώ (εξηγήσω). Και πρώτον, αν θέλης να σου ειπώ από τι συνίσταται (τι είναι δηλονότι) αρετή του ανδρός, είναι ευκολώτατον· εκείνη λέγεται αρετή του ανδρός, όταν αυτός έχει την ικανότητα να πολιτεύεται εις την πατρίδα του με τοιούτον τρόπον, ώστε τους μεν φίλους να ευεργετή, τους δε εχθρούς να βλάπτη, αυτός δε ο ίδιος να προσέχη να μη πάθη СКАЧАТЬ