Endülüs Emevileri ve Emevi Halifeleri. Hasan Yılmaz

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ ilk yılında en çok uğraştıranlar, mürtetler oldu. Peygamber olduğu iddiasıyla ortaya çıkanlar, İslam inancını bırakıp eski pagan inanışına dönenler, Ebu Bekir’in mücadele ettiği gruplar oldu. Arap Yarımadası’ndaki kabilelerin bir kısmı da Hz. Muhammed’in vefatını takiben devlet otoritesini tanımadıklarını ilan ettiler. Arabistan’ın değişik bölgelerinde yaşayan, henüz Müslüman olmuş bazı kabileler Medine’nin egemenliğini reddettiler. Bunların bazıları yalancı peygamberlere tabi olurken bazıları zekât vermeyeceklerini bildirdiler. Sahte peygamberlerle mücadele edilmesi konusunda sahabiler arasında itiraz eden olmazken zekât vermek istemeyenlere ne yapılması gerektiği tartışma konusu oldu. “La ilahe illallah!” diyenlerle savaşmanın doğru olmayacağını savunan görüşler ortaya çıktı. Ebu Bekir, namaz ile zekâtı birbirinden ayrı ibadetmiş gibi görmek isteyenlerle savaşmanın şart olduğunu ve dinin tamamlandığını, dinin bazı esaslarının terk edilmesine izin vermeyeceğini söyleyerek Hz. Ömer’den yardım istedi. Onun kararlı tutumu kafalardaki kuşkuları giderdi. Ağustos-Eylül 632’de yüz kişilik bir süvari birliğinin başına geçerek Fezâre kabilesinin zekâtına el koydu ve içlerinden Medine’ye saldırmak isteyenleri dağıttı. Aynı günlerde Medine ve çevresindeki kabilelerden gelen yardımcı güçlerle birleşerek peygamberlik iddiasında bulunan Tuleyha b. Huveylid üzerine silahlı güçler gönderdi. Halid b. Velid komutasındaki silahlı güçler, dönme hareketlerinin bastırılmasında ve bilhassa Tuleyha, Secah ve en ciddi sahte peygamberlik iddiasında bulunanlardan Müseylemetül Kezzâb’ın ortadan kaldırılmasında büyük başarı kazandı. Aynı şekilde Yemen, Bahreyn ve Umman’daki isyanlar da silahlı birliklerle bastırılıp ayaklananların tekrar imana gelmeleri sağlandı.

      Hz. Ebu Bekir, ilk büyük seferini Sasaniler’e karşı yaptı. Bu amaçla Sasaniler’in yönetiminde bulunan Fırat’ın aşağı taraflarındaki bölgelere ordu gönderdi. Halid b. Velid komutasındaki ordu, Basra Körfezi’ndeki önemli yerleşim merkezlerini fethetti. Daha sonra sefere devam ederek Suriye cephesini açtı.

      İlk Yayılma Bizans Topraklarına Doğru Oldu

      İslam Devleti, Hz. Muhammed’in sağlığında Bizans ile ilk defa Mute Savaşı ile karşılaşmıştı. Hz. Ebu Bekir de dönemin en güçlü devletlerinden biri olan Bizans’la çarpışmayı göze aldı. Bu amaçla 633 yılının sonbaharında her biri üç bin kişiden oluşan üç ayrı birlik oluşturup Suriye’ye gönderdi. Üç ayrı koldan yola çıkan ordular, önce Vadilarabe’yi ele geçirdi. Daha sonra Filistin’deki Kaysariye ve Gazze şehirlerini fethetti. Bu sırada ayrı bir koldan yola çıkan Halid b. Velid, Şam yakınlarına ulaşıp 23 Nisan 634 tarihinde Mercirâhit karargâhındaki Bizans askerlerini yendi. Oradan Şam’ın güneyine doğru ilerleyen diğer komutanlar ile Busra şehrini ele geçirdi. Daha sonra 30 Temmuz 634’te Bizans’a karşı yapılan Ecnâdeyn Savaşı ile Filistin’in kapıları İslam Devleti’ne açıldı. Hz. Ebu Bekir, Filistin kapılarının açıldığı savaşın neticesini öğrendikten sonra, 23 Ağustos 634 tarihinde, altmış üç yaşında vefat etti.

      634’te Vefat Etti

      Kaynaklarda, orta boylu, zayıf yapılı, seyrek sakallı, keskin bakışlı, gür saçlı, sarıya çalan, güzel ve ince yüzlü olarak tasvir edilen Hz. Ebu Bekir, vefat etmeden önce yerine kimin geçeceğini, cenaze işlemlerinin nasıl yapılacağını vasiyet etmişti. Kendinden sonra halifenin Hz. Ömer olması konusunda da Hz. Osman’a ahitname yazdırmıştı. Cenazesinin Esma binti Umeys tarafından yıkanmasını ve eski elbiseleriyle kefenlenmesini de vasiyet etmişti. Cenaze namazını Hz. Ömer kıldırdı. Hz. Ömer, Hz. Osman, Talha b. Ubeydullah ve oğlu Abdurrahman tarafından kabre konuldu.

      Vahiy kâtiplerinden olan Hz. Ebu Bekir, Hz. Muhammed’in sırrını saklamayı çok iyi bilir, yanında çok edepli davranırdı. Medine’ye elçiler geldiğinde onlara Hz. Peygamber’i nasıl selamlayacaklarını öğretir, huzurunda sükûnetle oturmalarını tembih ederdi. İslam öncesi dönemde Kureyş’in kan davaları ile ihtilaflarına bakmakla görevli olan Ebu Bekir, sosyal ilişkileri düzenlemeyi iyi bilirdi. İslam öncesinde Kâbe’deki putlara tapmayan, hanif inancıyla yaşayan kimselerdendi. Başta Kureyş olmak üzere Arap kabilelerinin tarihini çok iyi bilirdi ve ensab ilminin en yetkin âlimlerinden sayılırdı.

      Kur’an’ı ezbere bilir ve çok duygulu bir şekilde okurdu. Nitekim imamlık yapacak kimselerin Kur’an’ı en iyi bilen ve en güzel okuyanlardan seçilmesini tavsiye eden Hz. Peygamber, yerine namaz kıldırmakla sadece onu görevlendirmişti. Döneminde yaptığı en büyük hizmetlerden biri Kur’an-ı Kerim’i mushaf hâline getirmek oldu.

      Hz. Ebu Bekir hadislerin rivayetine önem verir, Resul-i Ekrem’den bizzat duymadığı bir hadisi rivayet eden sahabilerden bunu Resulullah’ın söylediğine dair şahit getirmesini istediği olurdu.

      Hz. Ebu Bekir ile Ömer “şeyhayn” diye anılmış, Kur’an ve sünneti çok iyi bildiği için Ebu Bekir’e “Şeyhülislam” unvanının verildiğini söyleyenler de olmuştur.

      İlk Hazineyi Kurdu

      Halife seçildikten altı ay kadar sonra evinde veya evinin yanında ilk defa beytülmal denilen devlet hazinesini kuran Hz. Ebu Bekir, buraya muhafız tayin edilmesini teklif edenlere de kilitli olduğu için korkuya gerek bulunmadığını söyledi. Esasen kendisi, ganimet ve fey denilen, Müslüman olmayan tebaadan alınan gelirleri sahabiler arasında eşit olarak hemen dağıttığı için beytülmalin korunmasına fazla ihtiyaç yoktu. Nitekim vefat ettiği zaman Hz. Ömer bazı sahabilerle beytülmale girdiğinde burada bir dirhemden başka bir şey bulamamıştır. İşlerinin çokluğu sebebiyle evini Medine’nin merkezine taşıdığında beytülmale Ebu Ubeyde b. Cerrah’ı, kaza işlerine Hz. Ömer’i, kâtipliğine Zeyd b. Sabit ile Hz. Osman’ı, hacipliğine azatlısı Şedîd’i, Medine’nin gece bekçiliğine de Abdullah b. Mes’ud’u tayin etti. Hilafeti döneminde devlet idaresinde büyük gelişmeler olmadığı için yeni müesseselere ihtiyaç duyulmadı.

      Halife olduktan sonra eski mesleği olan ticaretle uğraşmasını uygun görmeyen Hz. Ömer ile Ebu Ubeyde b. Cerrah, kendisine maaş bağlanmasına önayak oldular. Devlet işlerinde Hz. Muhammed’den intikal eden mührü, özel işlerinde ise “Ni’me’l-kâdiru Allah” veya “Ab-dün zelîl li-rabbin celil” ibaresini taşıyan mührü kullandı.

      İlk Halife Tartışması Hiç Bitmedi

      Ebu Bekir, Hz. Muhammed’in halefi olması sebebiyle sahabiler tarafından kendisine “halife” denmesine itiraz etmemiş, fakat “halifetullah” unvanını uygun görmemiştir. Sünni ilim adamları, onun Müslümanların en faziletlisi ve hilafet makamına en uygun sahabi olduğunda ittifak etmiştir. Buna karşılık Şiiler, Hz. Peygamber’in vefatından sonra Hz. Ali’nin halife olmasıyla ilgili ilahi emir bulunduğunu, Ebu Bekir’in bu emre uymadığını ve Resulullah’ın cenazesi daha ortada iken hilafeti Hz. Ali’den gasp ettiğini ileri sürmüşlerdir. Sünni kaynakların ittifakla belirttiğine göre Hz. Ebu Bekir, Resul-i Ekrem’in cenazesiyle meşgul olurken ensarın emîr seçmek üzere toplandığını öğrenip oraya gitmiş, tek bir halife etrafında birleşmek gerektiğini belirterek Hz. Ömer ile Ebu Ubeyde b. Cerrah’ı aday göstermiş, fakat sahabiler onun Resulullah’a olan yakınlığını dikkate alarak kendisini halife seçip biat etmişlerdir. Hz. Ali’yi halifeliğe daha uygun gören Haşimoğulları’ndan bir grup, sadece bir gün gecikmeyle biat etmişlerdir. Hz. Ali’nin ise Fedek arazisi sebebiyle Hz. Ebu Bekir’e dargın olan hanımı Hz. Fatma’yı üzmemek için onun vefatına kadar biat etmeyi ertelediği ve hilafet meselesinin çözümünün kendisi dışında СКАЧАТЬ