Kırgın. Tölögön Kasımbekov

Чтение книги онлайн.

      Kırgın. Bir Ürkün Hikâyesi

      ÖN SÖZ

      Kırgız tarihi romancılığının kurucusu kabul edilen Kırgız halkı tarafından en çok sevilen ve saygı duyulan yazarlarının başında gelen Tölögön Kasımbekov (1931-2011), kimsenin cesaret edemediğini yapmış ve tarihsel konulara yönelmiştir. Kırgız halk kahramanı Beknazar’a dayanan soyu onun omuzlarına ayrı bir sorumluluk yüklemiş, Rusların baskı ve yıldırma siyasetine boyun eğmemiştir. Yazı hayatına hikâye yazarak atılan Kasımbekov asıl ününü tarihi romanlarıyla kazanmıştır. İlk uzun tarihi romanı Sıngan Kılıç (Kırılan Kılıç)’ı yazdığında 35 yaşında’dır. Sıngan Kılıç romanı yazıldığı dönemde büyük sansasyon yaratmış Sovyet rejiminin sansüründen etkilenmiştir. Evi basılmış romanın sayfaları dağıtılmış bazı bölümleri değiştirmek zorunda kalmıştır. Ancak Kasımbekov, bildiği yoldan ayrılmamış bir belgesel titizliğiyle romanını kaleme almıştır. Kırgızistan’ın dört bir tarafını gezmiş, Alay Kırgızlarının konuşma ağzını öğrenmiş dönemin canlı şahitlerinden yaşanılanları derlemiştir. Kırgızistan’da ve Moskova’da birçok arşivi taramış tarihi gerçeklere bağlı kalarak tarihi romanlarını kaleme almıştır. Onun tarihi romanlarında kurgu ve gerçek ustaca harmanlanmış yüzlerce karakteri okurun hafızasına kazımasını bilmiştir. İlk romanı Sıngan Kılıç büyük bir üne kavuştuktan sonra sırasıyla Kelkel, Baskın ve Kırgın romanlarını kaleme almıştır. Bu dört romanın anlattıkları tarihi aralık; Kırılan Kılıç (1865-1876), Baskın (1859-1898), Kırgın (1905-1917), Kelkel (1917-1924) şeklindedir. Türkistan’a Çarlık Rus-yası zamanındaki işgal ve iskân siyasetiyle başlayan yıllar, Sovyetler Birliği’ndeki baskıyla devam eder. Kasımbekov da bir tarih kitabının sayflarında yer almasının bile yasaklandığı olayları romanlarında tüm çıplaklığıyla kaleme alır.

      Tölögön Kasımbekov’un Kırgın romanı, 1916’da yaşanan ve binlerce Kırgız Türkü’nün Ruslar tarafından katledilmesine yol açan “Ürkün Ayaklanması ve Katliamı”nın resmi belgelere dayandırılarak yazar tarafından kurgulanmasıdır. Kırgın, adından da anlaşıldığı gibi, halkın kırılmasının, köleleştirilmek ve yok edilmek istenmesinin romanıdır. Toprakları ellerinden alınan halk, yapılan zulüm karşısında dertlerini anlatacak bir muhatap bulamazlar. Her türlü baskıya maruz kalan, varlık alanları hiçe sayılan Kırgız halkının, 19-43 yaş arasındaki erkeklerinin savaşta cephe gerisinde görevlendirilmek için çağırılmaları isyanı getirir. İsyan sonucu büyük bir soykırım başlar. Ruslar, çoluk-çocuk demeden Kırgızları katleder ve binlerce insan Çin’e kaçar. Romanı bu trajedi üzerine kurgulayan Kasımbekov, arşivlerden çıkan tarihsel belgelere dayanarak yer yer romanında bu bilgileri kullanarak bir tarih kitabı titizliğinde eserini oluşturur

      Yazarın daha önce Sıngan Kılıç I,II ve Baskın romanları Türkiye Türkçesine aktarılmıştı. Bu romanların devamı niteliğinde olan Kırgın ve Kelkel romanlarının aktarılmaması ise büyük bir eksikliktir. Tölögön Kasımbekov’un doğumunun 90. Yılını kutladığımız bu yıl doktora öğrencisi Uzman Emrah Altıok ile Kırgın romanının Türk dünyası okularıyla buluşturmaya muvaffak olduk. Bu yıl bitmeden Kelkel romanının da çevirisini yayımlamayı umut ediyoruz.

      Türk dünyasına sayısız eser kazandıran Bengü Yayınlarının imtiyaz sahini ve Avrasya Yazarlar Birliği başkanı sayın Dr. Öğr. Üyesi Yakup Ömeroğlu’na, kitabı baştan sona okuyarak redakte eden yüksek lisans öğrencim Ayşenur Bayrak’a, ön okuma yaparak katkı sağlayan öğrencim doktora öğrencisi Uzman Mehmet Eren’e ve çeviri gibi ağır yükü benimle paylaşan Uzman Emrah Altıok’a teşekkürü bir borç bilirim.

      YAZARIN ÖZGEÇMİŞİ

      Tölölgön Kasımbek Uulu Celal Abad bölgesindeki Aksı ilçesi Akcol köyünde 15 Aralık 1931’de doğmuştur. Köyde liseyi bitirdikten sonra öğretmenlik yapmaya başlamıştır. Daha sonra Akcol köy kurulunda sekreter olarak çalışmaya başlamış, 1952-1957 yıllar arası Kırgız Milli Üniversitesi Filoloji fakültesini bitirmiştir. Okuduğu yıllar devlet edebî dergilerde ilk edebî eserleri yayımlanmış ve 1956 yılı “Kiçinekey Cılkıçı” adlı ilk öyküler kitabı yayınlanmıştır.

      Yazar 1957 yılı devlet kitaplarını yayınlayan devlet basın evinin çocuk edebiyatı bölümü editörü olarak atanmıştır. 1949 yılı ilk edebî eserleri okuyucular tarafından beğenilmeye başladığı zaman Devlet Yazarlar Birliği’ne alınmıştır. 1960-1966 yıllar arası devlet” Alatoo” edebî sanat dergisi düzyazı bölüm başkanı, genel sekreter olmuş. 1966-1973 yıllarda adı geçen derginin genel editörü, 1973-1974 yıllarında Devlet Basını Komitesinin genel editörü olarak hizmet etmiştir.

      Aynı yıllarda kendini daha iyi geliştirebilmiş ve “Ce-tim” (Yetim), “Adam Bolgum Kelet” (İnsan Olmak İstiyorum”) romanlarını, “Sıngan Kılıç” (Kırılan Kılıç) tarihî romanı, “Kelkel” romanını yazmıştır. Özellikle “Kırılan Kılıç” Rusçada dört kere, Kazakçada üç kere, Türkmence, Ukraynaca, Özbekçe ve Uygurca yayınlanmıştır ve okuyucular tarafından beğenilmiştir. Moskova’daki “Progress” basını tarafından İngilizceye çevrilmiş ve Kırgız tarihinin en zor bir tarihî dönemini yansıtan bu roman dünyada İngilizce bilen tüm insanlara sunulmuştur. Ve bazı dünya çapındaki edebiyatçıların, tarihçilerin ve siyasetçilerin ilgisini çekmiştir.

      Kırgız edebiyatında ilk kez Kırgız milletinin geçmiş dönemindeki tarihi birçok insanların kişiliği oluşturulmuş. Romanda zor dönemin ilerlemesi ve sonucu, tarihi olaylar değiştirilmeden, yerli halkın ruhu aşağılanmadan, karalanmadan hatta tarihin zor şartları sakin bir şekilde kabul edip büyük felaketten kendi halkını soyunu korumak gibi düşüncelerin yüceliği de yansıtılmıştır.

      Kırgız edebiyatındaki ilk tarihi romanın bu olmasından dolayı yerli “siyasetçiler” göz ardı etmeyip yazara karşı geldikleri de herkese malumdur. Daha önceki bağımlı devletin siyasetçileri “Siz siyaset yapıyorsunuz, Sizin siyasetiniz bizim resmi siyasetimize karşı gelmekte” diye suçlamıştır. Bu o zamandaki Kırgızistan KPBK’nın yıllar boyunca tarihçilere ve yazarlara “Kırgız milleti Rusya’yla kendi isteğiyle birleşmiştir” resmi fikrini bağlamasıydı. Demek ki “Kırılan kılıç” gerçek anlamı, romanının anlamı “kendi isteğiyle değil Rus Padişahının sömürge siyasetinin amacına göre Türkistan asker gücü ile işgal edilmiştir. KPSS’in olumsuz fikrini olumlu olarak saymaya alışkın olan yerli siyasetçilerin sömürge siyasetini işkence, üstün olmak, az sayıdaki milletlerin ruhunu aşağılamak, toprağını almak, onları yok etmek gibi amaçlarını aklamaya denk gelmemesi idi. Bu durum ancak Kırgızistan KPBK’da hükümet değiştikten sonra düzelmiş. Ve yıllar boyunca yayınlanmasına izin verilmeyen “Kelkel” romanı yayınlanmıştır. “Kırılan Kılıç” romanına önceden yapılan suç kaldırılmış. Kırgızistan’daki yazarların haklarının koruyacak olan kuruma başkan olarak 1987 yılı atanmış. Edebiyat alanındaki yaptığı çabalarına değer verildiğinden “Kırgız SSR Halk Yazarı” adlı unvan verilmiştir.

      Tarihçi ve yazar Tölögön Kasımbekov 1990 yılı şimdiki Aksı bölgesinin 169’Nolu Kızıl Tuu oylama ilçesinden halk milletvekili olarak seçilmiştir. Milli Meclisin yeni oturumunda Milli İstikrarlı Komisyonu Başkanı ve Başbakanlık Heyeti Üyesi olarak çalışmış. Milli Meclisin birçok meselelerini içten çözmeye çalışmış, kendi fikrini açıkça ifade etmiştir. Kırgız Devletin ismini yaymak, başkentin ismini geri almak, resmi dil, bağımsızlık, bayrak ve toprak meselelerinin doğru çözümünde katkı sağlamıştır. “Kültür hakkında kanun”, “Eğitim hakkında kanun”, “Din hakkında kanun”, “Basın hakkında kanun” hazırlanmasında ve karar alınmasında da bu insanın katkısı vardır. Aynı şekilde bağımsız devletin ilk anayasasının hazırlanmasına ve kabul edilmesine de katılmıştır.

      Tölögön Kasımbekov Kırgız halkının kendi tarihini tanıma fikrini yaymada, Kırgız halkının yeni devletinin toprağını oluşturmada, gelecek yönünü belirlemede çok çaba harcayan bir СКАЧАТЬ