Kırgız Şiirinde Akan Su. Mustafa Kundakçı
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Kırgız Şiirinde Akan Su - Mustafa Kundakçı страница 7
Название: Kırgız Şiirinde Akan Su
Автор: Mustafa Kundakçı
Издательство: Elips Kitap
isbn: 978-625-99795-8-8
isbn:
Altmış yaş, geri göç eden halk gibiymiş
Yetmiş, vatanı ile eşit imiş
Seksenin kara topraktan eksik imiş
Doksanın buza saçtığın toz imiş
Oğlunun oğluna hor imiş
Esenaman-kendi döneminin şairidir. Onun için onun yaratıcılığı aşırı övülmeden veya eksiltilmeden kendi değerini alması gereklidir. Şairin yaratıcılığı kendi döneminin tarihi şartına, toplumsal ve sosyal bakış açısına, ahlaki bilgisine göre oluşturularak gelişmesi ise değerlidir. Bundan fazla talep etmenin bir zaruriliği yoktur. Esenaman’ın yergi şarkıları bazı kişilerin emri ile söylenmesine rağmen, nişanladığı kişiyi indirebilmiştir. Buna yukarıdaki Cankaraç ve Baytik hakkında söylemiş olduğu şarkıları açık örnektir.
Eseneman dönemindeki mollaların halkı aldatarak menfaat temin etmelerinden de oldukça rahatsızdır. Helal haram konusunda işine geldiği gibi davranan, dini kullanarak halkı korkutan mollaları şiirlerinde açıkça eleştirir. Nitekim bir tanıdığının evine gittiğinde onun hasta hanımını iyileştirmesi için evine çağırdığı Acıbay Molla’yı elindeki tek keçiyi keserek ağırladığını mollanın da bu durumu kendisi için bir hak saydığını görür. Ayrıca Molla, şairi de kendisine ve dolayısıyla dine gereken ilgiyi ve saygıyı göstermemekle itham eder:
Koconun üyü kayakta
Kabarın barbı ayakta
Sooptun tübü beyişte
Şarıyat colun ayta albay
Kalgım kelbeyt keyişte
Hocanın evi nerede
Haberin var mı o tarafta?
Sevabın hepsi cennette
Şeriat yolunu anlatamadan
Kalmak istemem üzüntüde
Esenaman yanındakilerin de ısrarları ile Acıbay Molla’ya o günün din adamlarının durumunu da gözler önüne seren bir cevap verir:
Top cıyılıp ıy çıksa
Tolup ketet moldolor
Torgoy bolup lepildep
Konup ketet moldolor
Aytkandarın çın bolso
Akıretke barganda
Aziz başın kor bolor
Kalabalık toplanıp, haykırış çıksa
Dolar taşar mollalar
İbibik kuşu olup acele ile
Konar gider mollalar
Dediklerin gerçek ise
Ahirete gittiğinde
Aziz başın hor olur
(…)
Koşular bolson tayıpka
Koconun üyü şayıkta
Kara ookat üçün sen dagı
Kalarsın katuu ayıpka
Calgandı cakşı bilesin
Cardamın tiybeyt mayıpka
Senin üyün meçitte
Zeketin kalat keçikpe
Birleşecek isen taifeye
Hocanın evi şeyhte
Haram yemek için sen de
Kalacaksın ağır suçlamada
Yalanı iyi bilirsin
Yardımın dokunmaz engelliye
Senin evin camidedir
Zekâtın kalır gecikme.
Şairin özellikle övgü ve yergi şiirlerindeki hüneri, dönemin yöneticileri kadar din adamlarına karşı yazdığı bu tür tenkit şiirlerinde de dikkati çeker. Esenaman; Acıbay Molla’nın söyledikleri ile yaptıklarının birbirini tutmadığını, yalancı ve menfaatçi olduğunu, din anlayışının şekilden ibaret kaldığını söylediği şiirinin sonunda sözü onu herkesin içinde kovmaya kadar vardırır:
Bey daaratı tozoku
Karam emey emine?
Elden aldap alganın
Aram emey emine?
Kuuçundaba emi sen
Küp tüşündün kebime
Eçki soyso et ceysin
Eki söz menen epteysin
Tarpka kongon coruday
Taş keltekke alsa ketpeysin
Oylono berbey oydolo
Otura berbey corgolo
Abdestsiz cehennemlik
Haram değil de nedir?
Halkı dolandırıp aldığın
Haram değil de nedir?
Zavallı görünme şimdi sen
İyi anladın sözümü
Keçi kesse, et yersin
İki sözün ile halledersin
Leşe konan kuzgun gibi
Taşlasa da gitmezsin
Fazla düşünmeden kıpırda
Fazla oturmadan yorgala
Koltugunda şaytan bar
Konogun taap korgolo
Kılçıldaba kalp ele
Kana ordunan tur moldo
Koltuğunda şeytan var
Misafirini bulup koru
Titreme yalandan
Hadi yerinden kalk molla
Araştırmalara göre birçok türde ve farklı muhtevada şiirler söyleyen fakat çoğu şiiri bugüne ulaşamayan Esenaman, destan söyleme geleneğinde de hünerli bir şairdir. Destanları hafızası ve hayal gücü sayesinde ustaca anlatan Esenaman’ın doğaçlama şiir söylemedeki ustalığı özellikle bu türde oldukça dikkati çeker. Onun icrasını gerçekleştirdiği ‘Manas’, ‘Semetey’, Kococaş’, ‘Olcobay’ ve ‘Kişimcan’ destanları bugüne kadar kimi şairler tarafından taşınır. Esenaman’la ilgili olarak dönemin meşhur şairi Arstanbek şiirinde:
Esenaman eski ırçı
Elge cakkan keski ırçı
Comoktun bolcu moldosu
Aytıştın bolçu corgosu
Nuska sözgö nar ele
Aytkanınday bar ele
Kızıl tili kurç ele
Irçılardın murçu ele
Esenaman eski şair,
Halkın hoşlandığı bilge şair,
Destanın idi mollası
Atışmanın idi yorgası.
Nasihat СКАЧАТЬ