Кырыыстаах таас. Тумарча

Чтение книги онлайн.

      Бориска быыппастан олоро түстэ. Икки тоҥоноҕун тобуктарыгар өйөөн, хатырыктыйбыт модороон тарбахтарынан будьурхайдыҥы хара баттаҕын өрө-таҥнары имэриммэхтээтэ. Умса түһэн олорбохтоото. Уоскуйа быһыытыйда. Лөкөй хаһан да истибэтэҕин истэн, улаханнык долгуйда. Бу эрэйи-кыһалҕаны эҥэрдэринэн тэлэн, төрөөбүт-үөскээбит сирдэриттэн бачча ыраах кырыы дойдута тэбиллибит эдэр дьону аһына санаата.

      – Дьулаан дьыаланы кэпсээтиҥ, доҕор. Хата, тыыннаах орпуккут. Туох сибикини, сылтаҕы булан биһиги дойдубутугар кэлээхтээбиккит буолла?

      – Кырдьык, ол кырыктаах күн тыыннаах ордубуппутунан бэйэбитин дьоллооҕунан ааҕынабыт. Бастаан барыах-кэлиэх сирбитин бэйэбит даҕаны билбэт этибит. Дьону кытта куотан Витимҥэ кэлбиппит. Онно үлэһит дьон олорор бараахтарыгар хоно сытан, биир оҕонньору кытта кэпсэппиппит. Кини «Саха сиригэр барыҥ. Онно Өймөкөөн диэн сиртэн чугас көмүстээх үрэх баар. Мин табаарыһым суруйбута», – диэн сүбэлээбитэ. Биһиги, атын ханна да барар сирэ суох дьон, ол оҕонньор сүбэтин ылынан, саас маҥнайгы пароходунан Дьокуускайы булбуппут. Онно кэлэн муна-тэнэ сырыттахпытына, Дьокуускай биир улахан атыыһытын бирикээсчигэ Шпак диэн киһи бириистэҥҥэ киирэн, өймөкөөҥҥө диэри ындыыһыттар наадалар диэн ыйыталаһа сылдьарыгар түбэһэн, үөрүүнэн сөбүлэммиппит. Өймөкөөнү бэрт өр айаннаан булбуппут. Онно көмүстээх үрэх туһунан ыйыталаспыппытын ким да билбэт этэ. Ааспыт кыһын кыстаан баран, саас түүлээх ыҥырдан Уолаҕа киирбиппит. Уолаттан Шпакпыт түүлээҕин пароходка тиэнэн, соҕуруу барбыта. Биһиэхэ хамнаспыт оннугар айаҥҥа сылдьыбыт аттарын хаалларбыта. Онтон, хата, Ян Юльевич Розенфельд диэн, били, эн көмүскүн атыыласпыт киһини көрсүбүппүт. Кини Халымаҕа диэри сирдьит дьоҥҥо уонна көлөҕө наадыйар буолан биэрбитэ. Онон төннөр буолбуппут. Таарыччы көмүс көрдүөхпүт диэн сэп-сэбиргэл, таҥас-сап ылыммыппыт. Хата, аспытынан татым соҕуспут. Кыстык аһылык булуннарбыт, үлэлиэх этибит.

      – Дьол-соргу көрдөһөн диэхтиигин да, бу үлүгэрдээх дөйө тоҥмут тымныы дойдуга хайдах үлэлиэххитин өйүм хоппот ээ, – Лөкөй умуллан хаалбыт хамсатын кураанаҕынан соппойо олордо.

      – Биһиги сааспыт тухары көмүс үлэтигэр мискиллибит дьоммут. Эрэйбит тиллэрин биллэхпитинэ, сырабытын харыстыахпыт суоҕа. Оннук буолбат дуо, Сафи?

      Баччааҥҥа диэри саҥата суох, доҕорун кэпсээнин сөптөөх миэстэлэригэр төбөтүн кэҕиҥнэтэн бигэргэтэ олорбут Сафейка соһуччу ыйытыыга тута булан хардарбата. Ыстаабытын ыйыстан дьүккүйбэхтээтэ. Онтон кэһиэҕирбит куолаһынан:

      – Оннук… Биллэр дьыала, – диэтэ.

      – Ол эрэйгит тиллэрэ саарбах ээ.

      – Бастаан саарыыр этим. Онтон эн көмүскүн көрөн баран эрэлбит улаатта. Бу үрэх салааларын барыларын да сүргэйэн туран көмүһү булуохпут дии саныыбын. Оччоҕо эн өҥөҕүн саныахпыт.

      – Мин өҥөм диэхтээн туох кэлиэй, алҕаска көстүбүт түбэлтэ буоллаҕа дии.

      – Ити СКАЧАТЬ