İsa Muğanna yaradıcılığı İDEAL işığında. Шамиль Садиг

Чтение книги онлайн.

      ölümündən bir il sonra “Hədəf” nəşrləri tərəfindən mənim redaktorluğumla çap edilmişdir.12

      Digər üç povesti “Qırx kisə qızıl”, “İlan Dərəsi və

      ya Peyğəmbərin taleyi” və “Söz yarası” isə müxtəlif zamanlarda “Azərbaycan” jurnalında nəşr edildik-dən sonra üçü bir kitabda “İlan dərəsi” adı ilə 2013-cü ildə “Hədəf” nəşrləri tərəfindən çap olunmuşdur.

      Müəllifin “İdeal”dan sonra bədii əsər adına beş

      romanı: “Qəbiristan”, “GurÜn”, “İsahəq, Musahəq”,

      “Cəhənnəm”, “Türfə”, üç povesti; “Qırx kisə qızıl”, 28

      “İlan Dərəsi və ya Peyğəmbərin taleyi” və “Söz yarası”, bir səhifəlik “Mənim məhəbbətim” adlı simvolik romanı və bir də bir səhifəlik yarımçıq əlyazması oxuculara bəxş edilmişdir. Maraqlıdır ki, İsa Muğanna son və “Yarımçıq əlyazma”sı haqqında danışarkən deyirdi ki, “EySar deyir ki, təzə tsikl başlayacaqsan. Birinci əsərin böyük romandır. Amma nə məzmunu, nə də ideyası haqda heç nə demir… Amma deyir gözün açılsın sonra deyəcəm. Stolumun üstündə bir səhifəlik yazı var, hər səhər gedib o yazıya baxıram ki, görüm gözüm düzəlir, ya yox. Bu səhər baxdım gördüm ki, oxuya bilirəm az-az.” 27.03.2014.”13

      27 mart tarixində onunla son görüşümüzdə

      demişdi yuxarıda qeyd etdiyim fikirləri. Və 31 mart 12 İsa Muğanna, Türfə, Bakı: Hədəf nəşrləri, 2015, s 7.

      13 İsa Muğanna, Türfə, Bakı: Hədəf nəşrləri, 2015, s 14.

      İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında

      2014-cü il 1 aprel tarixinə keçən gecə dünyasını dəyişdi. Mistik bir hadisə isə burda baş verir – “Sirr qoxuyan kişi” taleyində. Yaradıclığının üçüncü dövrünü başlayacağını demişdi ona EySar… O, doğrudan da, yeni yaradıcılığa başladı, amma bu dünyadan çox-çox uzaqda…

      Muğannanın müstəqillik dövrü ədəbiyyatımıza

      gətirdiyi yeni üslub, yeni era, yeni məktəb təkcə

      onun bədii əsərlərində deyil, publisistik yazılarında və müsahibələrində də davam edirdi.

      Məhz bu səbəbdən araşdırmamızı İsa Muğan-

      nanı, İsa Hüseynov yaradıcılığından tam ayrı bir şəkildə, əlaqə yaratmadan təhlil etməyi qarşımıza məq-29

      səd qoyub romanları və povestləri üzərində işləməyi daha vacib sayır, gələcək yazılarımızda və monoq-rafiyada bu məsələləri geniş şəkildə araşdırmağı düşünürəm.

      

      İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında

      30

      

      

      İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında

      I FƏSİL

      31

      Tarixilik və mistika dini-mifoloji aspektdə

      

      İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında

      32

      

      İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında

      1.1 İsa Muğanna romanlarında vahid din

      konsepsiyası

      Dinlərin və təriqətlərin yaranma səbəbləri

      Bu gün dünyanı bürümüş müharibələr və çax-

      naşmaların əksəriyyəti dini zəmində yaranan müna-

      qişələrdən doğduğunu hamımız yaxşı bilirik. İnancsız bəşər ola bilməz. Mehmet Dikicinin dili ilə desək,

      "din bir inancdır, lakin hər inanc bir din deyil".14 Fikrimizcə, bu inanclar bir ideologiya halına gəldikdə, dinə çevrildikdə böyük bir təhlükə mənbəyi olur.

      Hələ ki, bu təhlükə mənbəyinin pultu bir qrup insa-33

      nın, imperialistin, dövlətin, xüsusən şər qüvvələrin əlində ola, o zaman daha təhlükəlidir. Düzdür, bu pultun kütlənin öz əlində olması da, təhlükəlidir.

      Lakin planlı şəkildə yaradılan ideologiyalar planlaş-dırıldığı üçün insanlığa daha böyük zərbə vurmağa qadirdir. Türkiyə yazıçısı Cemil Meriç dediyi kimi,

      "həqiqət tərif edildikcə, təhrif edilir." Təhrif isə insa-lığı yanlış istiqamətlərə aparır. Əgər tarixə nəzər salsaq, insanların kürəsəl dini ayrı-seçkiliyinin hardasa səngidiyi bir vaxtda –erkən orta əsrlərdə dinda-xili münasibətlərin qızışdığını görərik. Bu, sonradan yaradılmış məzhəblər, təriqətlər əsasında özünü göstərdi. Maraqlıdır, əgər bütün dinləri insanlara tək Tanrı göndərmişdisə, tək Tanrının çoxdinli sistem yaratmaqda məqsəd nə idi? Belə çıxır ki, ya hər dini yaradan bir başqa Allahdır, ya da bir deyim olan 14 Mehmet Dikici. Türklerde İnanclar ve Din. Ankara: Akçağ, 2005, s 24.

      

      İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında

      " yerdəki dinlərin Tanrıya heç bir aidiyyatı yoxdur. " Və ya tutalım ki, dinin dediyi kimi, dinləri Tanrı insanlara mərhələ-mərhələ göndərib, onları düzgün yola səs-ləyib. Onda belə çıxır ki, Aristotel kimi bir dahini görən dünyaya Xristianlıq və İslam kimi din gərək idimi? Lap gerçək kimi təqdim ediləni qəbul edib düşü-nək ki, İslam Tanrının insanlara göndərdiyi sonuncu dindir. Əgər belədirsə və dinlərin СКАЧАТЬ